Zbiorowiska leśne, młaki, ziołorośla
Szata roślinna GPN ma typowo leśny charakter – 95 % powierzchni pokrywają lasy. Są to w większości pozostałości dawnej puszczy karpackiej, porastającej przed wiekami południową część Polski.
W Gorcach wykształcił się piętrowy układ roślinności, uwarunkowany zmianami klimatycznymi zachodzącymi w miarę wzrostu wysokości nad poziom morza (spadek temperatury, krótszy okres wegetacyjny, gorsze warunki glebowe). Obszar Parku reprezentuje zasadniczo dwa piętra roślinne: regiel dolny, rozciągający się od 600 do 1150 m n.p.m. (zajmuje ok. 80% powierzchni GPN) i regiel górny, obejmujący szczytowe partie Gorców powyżej 1150 m n.p.m. W piętrze pogórza, sięgającym od podnóża pasma do 600 m. n.p.m., dominuje obecnie krajobraz rolniczy. Z występujących tu pierwotnie wielogatunkowych lasów liściastych (grądów), na terenie Parku zachował się niewielki fragment starodrzewia, w parku podworskim w Porębie Wielkiej, złożony z lipy szerokolistnej i drobnolistnej, jawora i wiąza górskiego.
Typowym dla regla dolnego i najbardziej rozpowszechnionym zbiorowiskiem leśnym Parku jest żyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum (zajmuje ok. 60% pow. Parku). Stałym i z reguły dominującym składnikiem drzewostanu buczyny karpackiej jest buk, a towarzyszy mu najczęściej jodła, świerk, czasem jawor i z rzadka wiąz górski. Bogata roślinność runa leśnego prezentuje się szczególnie okazale w czasie zakwitu geofitów wiosennych, czyli roślin wykorzystujących do rozwoju krótki okres dobrego oświetlenia dna lasu, występujący przed rozwojem liści na drzewach. Do tej grupy gatunków należą m.in.: żywiec gruczołowaty i cebulkowy, śnieżyczka przebiśnieg, kokorycz pusta, zawilec gajowy, czosnek niedźwiedzi.
Znacznie rzadziej, na grzbietach i stromych zboczach wykształca się „uboga” postać lasu bukowego z borówką czarną i kosmatką gajową w runie, zwana kwaśną buczyną górską Luzulo luzuloidis-Fagetum.
W dolinach większych potoków (np. Kamienicy) na kamieńcach nadrzecznych, pokrytych warstwą gleby występuje nadrzeczna olszyna górska Alnetum incanae z olszą szarą w drzewostanie. Ten sam gatunek, w wypłaszczonych i zabagnionych miejscach tworzy zbiorowisko bagiennej olszyny górskiej Caltho-Alnetum, z charakterystyczną, żółto kwitnącą kniecią błotną (kaczeńcem).
Na uboższych glebach, najczęściej w dolnej części regla dolnego, na północnych stokach Gorców wykształca się dolnoreglowy bór jodłowo-świerkowy Abieti-Piceetum (montanum), zajmujący ok. 15% powierzchni Parku. Drzewostan buduje, w różnych proporcjach, jodła i świerk, a w domieszce występuje buk i inne gatunki liściaste. Runo nie jest już tak kwieciste jak w buczynach, dominują w nim rośliny kwasolubne (acydofilne), jak: borówka czarna, podbiałek alpejski, widłaki, paprocie: podrzeń żebrowiec, narecznica szerokolistna, wietlica samicza i mchy, np. złotowłos (płonnik) strojny, rokietnik pospolity i płonnik pospolity.
Podobny charakter ma runo świerczyny górnoreglowej Plagiothecio-Piceetum, występującej powyżej 1150–1200 m n.p.m. Na tej wysokości w drzewostanie występuje prawie wyłącznie świerk i miejscami jarzębina. Większe opady atmosferyczne sprawiają, że w wielu miejscach na wilgotnej glebie masowo rosną mchy, głównie płonniki, płaszczeńce i torfowce oraz paprocie, zwłaszcza wietlica alpejska.
W obrębie lasów lub na ich obrzeżu, w pobliżu cieków i źródlisk występują zbiorowiska ziołoroślowe z okazałymi bylinami. Kamieńce i żwirowiska potoków, niekiedy również drogi leśne porastają łopuszyny Petasitetum kablikiani z charakterystycznymi, dużymi, parasolowatymi liśćmi lepiężników: białego, wyłysiałego i różowego i towarzyszącej im pasożytniczej zarazy żółtej. W pobliżu niewielkich cieków i wysięków, a także na stromych, wilgotnych urwiskach rozwijają się kwieciste ziołorośla Arunco-Doronicetum austriaci z omiegiem górskim, miłosną górską, parzydłem leśnym, modrzykiem górskim i tojadem dzióbatym.
W obrębie źródeł, na zboczach, powstają mszarniki źródliskowe pokryte darniami mchów (źródliskowiec tujowaty i zmienny, bagnik wapienny), wśród których z rzadka występują rośliny naczyniowe: rzeżucha gorzka, a wyższych położeniach rzadka zarzyczka górska. Wokół śródleśnych wysięków wody mogą rozwijać się również młaki ziołoroślowe z kniecią błotną i świerząbkiem orzęsionym.
W Gorcach wykształcił się piętrowy układ roślinności, uwarunkowany zmianami klimatycznymi zachodzącymi w miarę wzrostu wysokości nad poziom morza (spadek temperatury, krótszy okres wegetacyjny, gorsze warunki glebowe). Obszar Parku reprezentuje zasadniczo dwa piętra roślinne: regiel dolny, rozciągający się od 600 do 1150 m n.p.m. (zajmuje ok. 80% powierzchni GPN) i regiel górny, obejmujący szczytowe partie Gorców powyżej 1150 m n.p.m. W piętrze pogórza, sięgającym od podnóża pasma do 600 m. n.p.m., dominuje obecnie krajobraz rolniczy. Z występujących tu pierwotnie wielogatunkowych lasów liściastych (grądów), na terenie Parku zachował się niewielki fragment starodrzewia, w parku podworskim w Porębie Wielkiej, złożony z lipy szerokolistnej i drobnolistnej, jawora i wiąza górskiego.
Typowym dla regla dolnego i najbardziej rozpowszechnionym zbiorowiskiem leśnym Parku jest żyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum (zajmuje ok. 60% pow. Parku). Stałym i z reguły dominującym składnikiem drzewostanu buczyny karpackiej jest buk, a towarzyszy mu najczęściej jodła, świerk, czasem jawor i z rzadka wiąz górski. Bogata roślinność runa leśnego prezentuje się szczególnie okazale w czasie zakwitu geofitów wiosennych, czyli roślin wykorzystujących do rozwoju krótki okres dobrego oświetlenia dna lasu, występujący przed rozwojem liści na drzewach. Do tej grupy gatunków należą m.in.: żywiec gruczołowaty i cebulkowy, śnieżyczka przebiśnieg, kokorycz pusta, zawilec gajowy, czosnek niedźwiedzi.
Znacznie rzadziej, na grzbietach i stromych zboczach wykształca się „uboga” postać lasu bukowego z borówką czarną i kosmatką gajową w runie, zwana kwaśną buczyną górską Luzulo luzuloidis-Fagetum.
W dolinach większych potoków (np. Kamienicy) na kamieńcach nadrzecznych, pokrytych warstwą gleby występuje nadrzeczna olszyna górska Alnetum incanae z olszą szarą w drzewostanie. Ten sam gatunek, w wypłaszczonych i zabagnionych miejscach tworzy zbiorowisko bagiennej olszyny górskiej Caltho-Alnetum, z charakterystyczną, żółto kwitnącą kniecią błotną (kaczeńcem).
Na uboższych glebach, najczęściej w dolnej części regla dolnego, na północnych stokach Gorców wykształca się dolnoreglowy bór jodłowo-świerkowy Abieti-Piceetum (montanum), zajmujący ok. 15% powierzchni Parku. Drzewostan buduje, w różnych proporcjach, jodła i świerk, a w domieszce występuje buk i inne gatunki liściaste. Runo nie jest już tak kwieciste jak w buczynach, dominują w nim rośliny kwasolubne (acydofilne), jak: borówka czarna, podbiałek alpejski, widłaki, paprocie: podrzeń żebrowiec, narecznica szerokolistna, wietlica samicza i mchy, np. złotowłos (płonnik) strojny, rokietnik pospolity i płonnik pospolity.
Podobny charakter ma runo świerczyny górnoreglowej Plagiothecio-Piceetum, występującej powyżej 1150–1200 m n.p.m. Na tej wysokości w drzewostanie występuje prawie wyłącznie świerk i miejscami jarzębina. Większe opady atmosferyczne sprawiają, że w wielu miejscach na wilgotnej glebie masowo rosną mchy, głównie płonniki, płaszczeńce i torfowce oraz paprocie, zwłaszcza wietlica alpejska.
W obrębie lasów lub na ich obrzeżu, w pobliżu cieków i źródlisk występują zbiorowiska ziołoroślowe z okazałymi bylinami. Kamieńce i żwirowiska potoków, niekiedy również drogi leśne porastają łopuszyny Petasitetum kablikiani z charakterystycznymi, dużymi, parasolowatymi liśćmi lepiężników: białego, wyłysiałego i różowego i towarzyszącej im pasożytniczej zarazy żółtej. W pobliżu niewielkich cieków i wysięków, a także na stromych, wilgotnych urwiskach rozwijają się kwieciste ziołorośla Arunco-Doronicetum austriaci z omiegiem górskim, miłosną górską, parzydłem leśnym, modrzykiem górskim i tojadem dzióbatym.
W obrębie źródeł, na zboczach, powstają mszarniki źródliskowe pokryte darniami mchów (źródliskowiec tujowaty i zmienny, bagnik wapienny), wśród których z rzadka występują rośliny naczyniowe: rzeżucha gorzka, a wyższych położeniach rzadka zarzyczka górska. Wokół śródleśnych wysięków wody mogą rozwijać się również młaki ziołoroślowe z kniecią błotną i świerząbkiem orzęsionym.
Kazimierz Chwistek
