Ssaki
W Gorczańskim Parku Narodowym żyje 56 gatunków ssaków reprezentujących 6 rzędów: owadożerne Insectivora, nietoperze Chiroptera, zającokształtne Lagomorpha, gryzonie Rodentia, drapieżne Carnivora i parzystokopytne Artiodactyla. Szczególne zainteresowanie odwiedzających budzą największe zwierzęta.
Wśród ssaków drapieżnych, na uwagę zasługują wilk Canis lapus i ryś Lynx lynx. Są to nieliczne w skali kraju gatunki związane z pierwotną puszczą. GPN, zwłaszcza obszar ochrony ścisłej, zapewnia im dobre warunki bytowania. Jednakże obszar Parku jest zbyt mały, by utrzymać populację wilka albo rysia. Cały obszar Gorców stanowi zaledwie część areału występowania obu gatunków w paśmie Karpat. Całoroczne obserwacje oraz zimowe inwentaryzacje zwierzyny wykazują obecność jednej lub dwóch grup rodzinnych. Ryś zajmuje niedostępne obszary ze starodrzewami i wychodniami skalnymi. Obszar Parku jest wykorzystywany zwykle przez kilka dorosłych osobników (3–5). Wymagania przestrzenne tych zwierząt są tak duże, że GPN stanowi zaledwie fragment ich areałów osobniczych. Największy europejski drapieżnik – niedźwiedź Ursusu arctos – pojawia się w Parku prawie każdego roku, zazwyczaj późnym latem i jesienią, kiedy przygotowując się do zimy korzysta z obfitości bukwi, borówek i malin. Przeważnie są to pojedyncze, młode osobniki, które wędrują w poszukiwaniu nowych siedlisk.
Rodzinę łasicowatych Mustelidae reprezentuje 6 gatunków. Na szczególną uwagę zasługują najwięksi jej przedstawiciele, rzadko spotykane: wydra Lutra lutra i borsuk Meles meles. Całoroczne obserwacje wykazują obecność 3–4 osobników każdego z dwóch gatunków. Wydra zasiedla doliny większych potoków. W poszukiwaniu nowych żerowisk podejmuje dalekie wędrówki, pokonując nawet wysokie wzniesienia górskie. Ślady bytowania borsuka są spotykane w zwartych kompleksach leśnych, jak również w terenach zalesionych w pobliżu pól i łąk, gdzie wykopuje podziemne systemy korytarzy. Inni przedstawiciele rodziny to: kuna leśna Martes martes i kuna domowa Martes foina. Pierwszy z wymienionych występuje dość licznie w naturalnych lasach mieszanych. Drugi, związany z obszarami zagospodarowanymi przez człowieka, spotykany jest tylko w niższych położeniach i nielicznie w GPN. W odróżnieniu od kun, łasica Mustela nivalis i gronostaj Mustela erminea są aktywne w ciągu dnia. Zamieszkują one obrzeża lasów i śródleśne polany ze stertami kamieni. Polują niemal wyłącznie na gryzonie, często łowiąc je w ich własnych norach.
Lasy z bogatym runem i podszytem oraz łąkowa roślinność polan zapewniają bogatą bazę pokarmową dla ssaków kopytnych Artiodactyla. Gatunkiem związanym z dużymi kompleksami leśnymi jest jeleń Cervus elaphus. Jego liczebność na obszarze Parku jest szacowana na około 200 osobników. W granicach GPN mają swoje stałe miejsca rykowisk. Każdej jesieni można usłyszeć donośne głosy rywalizujących samców. Populacja sarny Capreolus capreolus jest mniej liczna ze względu na obecność rysia. Liczy obecnie około 130 osobników. Jednak ze względu na tryb życia jest częściej widywana i łatwiejsza do obserwacji. Pojedyncze osobniki lub niewielkie rudle najczęściej można spotkać na obrzeżach lasu i polan. Dzik Sus scrofa bytuje głównie w niżej położonych lasach liściastych i mieszanych. Preferuje lasy z bogatym podszytem i śródleśnymi młakami. Ślady “buchtowania”, czyli rycia w poszukiwaniu bulw i kłączy roślin, a także bezkręgowców, można zobaczyć stosunkowo często.
Najmniejsi przedstawiciele gromady ssaków to rząd owadożerne Insectivora, do którego należą jeż europejski Erinaceus europaeus oraz kret Talpa europaea. Najliczniejszą rodziną wśród owadożernych są ryjówkowate Soricidae. Rodzina ta zasługuje na uwagę, ponieważ ma swych przedstawicieli w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt”. Najczęściej spotykanym gatunkiem jest ryjówka aksamitna Sorex araneus. Nieco rzadziej występują ryjówka malutka Sorex minutus i górska Sorex alpinus. Te drobne, wyjątkowo ruchliwe zwierzęta są często mylone z gryzoniami. Ich wyraźną cechą odróżniającą są wydłużone szczęki w kształcie charakterystycznego „ryjka”. Do ryjówkowatych należą też rzęsorki zamieszkujące otoczenie potoków i oczek wodnych: rzęsorek rzeczek Neomys fodiens i rzęsorek mniejszy Neomys anomalus.
Rząd nietoperzy Chiroptera reprezentuje w GPN 13 gatunków, m.in.: nocek duży Myotis myotis, nocek wąsatek M. mystacinus, nocek Brandta M. brandti, nocek rudy M. daubentoni, gacek brunatny Plecotus auritus i karlik większy Pipistrellus nathusii. Stwierdzono również występowanie dwóch rzadkich gatunków z „Polskiej czerwonej księgi zwierząt”: mroczka posrebrzonego Vespertilio murinus i pozłocistego Eptesicus nilssoni.
Przedstawiciele rzędu gryzoni Rodentia występują we wszystkich położeniach górskich i w różnych biotopach. Najpospolitsze gatunki to: nornica ruda Clethrionomys glareolus, mysz leśna Apodemus flavicollis i zaroślowa Apodemus sylvaticus. Na szczególną uwagę zasługuje rodzina popielicowatych Gliridae, związana ze starodrzewami. Trzy gatunki należące do tej rodziny umieszczono w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt”. Największym i stosunkowo częstym jest popielica Glis glis, zamieszkująca dolnoreglowe buczyny. Nieco mniejsza i rzadsza koszatka Dryomys nitedula spotykana jest również w górnoreglowych świerczynach. Najmniejsza z popielicowatych – orzesznica Muscardinus avellanarius – preferuje niżej położone lasy liściaste i zarośla.
Wśród ssaków drapieżnych, na uwagę zasługują wilk Canis lapus i ryś Lynx lynx. Są to nieliczne w skali kraju gatunki związane z pierwotną puszczą. GPN, zwłaszcza obszar ochrony ścisłej, zapewnia im dobre warunki bytowania. Jednakże obszar Parku jest zbyt mały, by utrzymać populację wilka albo rysia. Cały obszar Gorców stanowi zaledwie część areału występowania obu gatunków w paśmie Karpat. Całoroczne obserwacje oraz zimowe inwentaryzacje zwierzyny wykazują obecność jednej lub dwóch grup rodzinnych. Ryś zajmuje niedostępne obszary ze starodrzewami i wychodniami skalnymi. Obszar Parku jest wykorzystywany zwykle przez kilka dorosłych osobników (3–5). Wymagania przestrzenne tych zwierząt są tak duże, że GPN stanowi zaledwie fragment ich areałów osobniczych. Największy europejski drapieżnik – niedźwiedź Ursusu arctos – pojawia się w Parku prawie każdego roku, zazwyczaj późnym latem i jesienią, kiedy przygotowując się do zimy korzysta z obfitości bukwi, borówek i malin. Przeważnie są to pojedyncze, młode osobniki, które wędrują w poszukiwaniu nowych siedlisk.
Rodzinę łasicowatych Mustelidae reprezentuje 6 gatunków. Na szczególną uwagę zasługują najwięksi jej przedstawiciele, rzadko spotykane: wydra Lutra lutra i borsuk Meles meles. Całoroczne obserwacje wykazują obecność 3–4 osobników każdego z dwóch gatunków. Wydra zasiedla doliny większych potoków. W poszukiwaniu nowych żerowisk podejmuje dalekie wędrówki, pokonując nawet wysokie wzniesienia górskie. Ślady bytowania borsuka są spotykane w zwartych kompleksach leśnych, jak również w terenach zalesionych w pobliżu pól i łąk, gdzie wykopuje podziemne systemy korytarzy. Inni przedstawiciele rodziny to: kuna leśna Martes martes i kuna domowa Martes foina. Pierwszy z wymienionych występuje dość licznie w naturalnych lasach mieszanych. Drugi, związany z obszarami zagospodarowanymi przez człowieka, spotykany jest tylko w niższych położeniach i nielicznie w GPN. W odróżnieniu od kun, łasica Mustela nivalis i gronostaj Mustela erminea są aktywne w ciągu dnia. Zamieszkują one obrzeża lasów i śródleśne polany ze stertami kamieni. Polują niemal wyłącznie na gryzonie, często łowiąc je w ich własnych norach.
Lasy z bogatym runem i podszytem oraz łąkowa roślinność polan zapewniają bogatą bazę pokarmową dla ssaków kopytnych Artiodactyla. Gatunkiem związanym z dużymi kompleksami leśnymi jest jeleń Cervus elaphus. Jego liczebność na obszarze Parku jest szacowana na około 200 osobników. W granicach GPN mają swoje stałe miejsca rykowisk. Każdej jesieni można usłyszeć donośne głosy rywalizujących samców. Populacja sarny Capreolus capreolus jest mniej liczna ze względu na obecność rysia. Liczy obecnie około 130 osobników. Jednak ze względu na tryb życia jest częściej widywana i łatwiejsza do obserwacji. Pojedyncze osobniki lub niewielkie rudle najczęściej można spotkać na obrzeżach lasu i polan. Dzik Sus scrofa bytuje głównie w niżej położonych lasach liściastych i mieszanych. Preferuje lasy z bogatym podszytem i śródleśnymi młakami. Ślady “buchtowania”, czyli rycia w poszukiwaniu bulw i kłączy roślin, a także bezkręgowców, można zobaczyć stosunkowo często.
Najmniejsi przedstawiciele gromady ssaków to rząd owadożerne Insectivora, do którego należą jeż europejski Erinaceus europaeus oraz kret Talpa europaea. Najliczniejszą rodziną wśród owadożernych są ryjówkowate Soricidae. Rodzina ta zasługuje na uwagę, ponieważ ma swych przedstawicieli w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt”. Najczęściej spotykanym gatunkiem jest ryjówka aksamitna Sorex araneus. Nieco rzadziej występują ryjówka malutka Sorex minutus i górska Sorex alpinus. Te drobne, wyjątkowo ruchliwe zwierzęta są często mylone z gryzoniami. Ich wyraźną cechą odróżniającą są wydłużone szczęki w kształcie charakterystycznego „ryjka”. Do ryjówkowatych należą też rzęsorki zamieszkujące otoczenie potoków i oczek wodnych: rzęsorek rzeczek Neomys fodiens i rzęsorek mniejszy Neomys anomalus.
Rząd nietoperzy Chiroptera reprezentuje w GPN 13 gatunków, m.in.: nocek duży Myotis myotis, nocek wąsatek M. mystacinus, nocek Brandta M. brandti, nocek rudy M. daubentoni, gacek brunatny Plecotus auritus i karlik większy Pipistrellus nathusii. Stwierdzono również występowanie dwóch rzadkich gatunków z „Polskiej czerwonej księgi zwierząt”: mroczka posrebrzonego Vespertilio murinus i pozłocistego Eptesicus nilssoni.
Przedstawiciele rzędu gryzoni Rodentia występują we wszystkich położeniach górskich i w różnych biotopach. Najpospolitsze gatunki to: nornica ruda Clethrionomys glareolus, mysz leśna Apodemus flavicollis i zaroślowa Apodemus sylvaticus. Na szczególną uwagę zasługuje rodzina popielicowatych Gliridae, związana ze starodrzewami. Trzy gatunki należące do tej rodziny umieszczono w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt”. Największym i stosunkowo częstym jest popielica Glis glis, zamieszkująca dolnoreglowe buczyny. Nieco mniejsza i rzadsza koszatka Dryomys nitedula spotykana jest również w górnoreglowych świerczynach. Najmniejsza z popielicowatych – orzesznica Muscardinus avellanarius – preferuje niżej położone lasy liściaste i zarośla.
Mariola Stefanik
