Świat roślin
Pierwotnie obszar Gorców porastała puszcza karpacka okrywająca niemal całe zbocza, zróżnicowana jednakże wskutek różnic klimatycznych czy warunków siedliskowych. Pierwotna puszczańska szata porozrywana była jedynie tam, gdzie wiatr wdarł się pomiędzy sędziwe drzewa albo wezbrane wody podmyły brzeg. Miejsca takie na pewien okres stawały się siedliskiem dla gatunków światłorządnych. Niewiele było takich miejsc gdzie gatunki wrażliwe na ocienienie mogły zadomowić się na dłużej, dogodne warunki znajdywały jedynie na nielicznych wychodniach skalnych albo wzdłuż strumieni czy na śródleśnych młakach.
Ten stan rzeczy zmienił się odkąd na florę Gorców w znaczący sposób zaczął oddziaływać człowiek. Miejsca, na których las został wycięty albo zniszczony przez wichury czy inne klęski żywiołowe, zostały zajmowane pod gospodarkę rolną. Początkowo był to wypas owiec i bydła a następnie wykaszanie. W wyniku wielowiekowego użytkowania powstały polany reglowe, odznaczające się niezwykłym bogactwem i różnorodnością układów roślinnych.
Zaistniały wówczas w Gorcach warunki korzystne dla rozwoju roślin wymagających do wzrostu dużej ilości światła. Są to rośliny piętra alpejskiego i subalpejskiego, które przywędrowały w Gorce z sąsiednich pasm górskich a na polanach znalazły korzystne warunki rozwoju.
Charakterystyczną cechą roślinności górskiej jest jej piętrowy układ. Zaostrzające się warunki klimatyczne wraz ze wzrostem wysokości nad poziom morza powodują piętrowe różnicowanie się roślin i całych zbiorowisk roślinnych. Wskutek przywiązania roślin do pewnego zakresu wysokości możemy wyróżnić kilka grup:
Ten stan rzeczy zmienił się odkąd na florę Gorców w znaczący sposób zaczął oddziaływać człowiek. Miejsca, na których las został wycięty albo zniszczony przez wichury czy inne klęski żywiołowe, zostały zajmowane pod gospodarkę rolną. Początkowo był to wypas owiec i bydła a następnie wykaszanie. W wyniku wielowiekowego użytkowania powstały polany reglowe, odznaczające się niezwykłym bogactwem i różnorodnością układów roślinnych.
Zaistniały wówczas w Gorcach warunki korzystne dla rozwoju roślin wymagających do wzrostu dużej ilości światła. Są to rośliny piętra alpejskiego i subalpejskiego, które przywędrowały w Gorce z sąsiednich pasm górskich a na polanach znalazły korzystne warunki rozwoju.
Charakterystyczną cechą roślinności górskiej jest jej piętrowy układ. Zaostrzające się warunki klimatyczne wraz ze wzrostem wysokości nad poziom morza powodują piętrowe różnicowanie się roślin i całych zbiorowisk roślinnych. Wskutek przywiązania roślin do pewnego zakresu wysokości możemy wyróżnić kilka grup:
- gatunki niżowo-górskie - występujące głównie na niżu a niekiedy wkraczające na obszary górskie, są wśród nich wierzbówka wąskolistna czy poziomka pospolita;
- gatunki ogólnogórskie - mające centrum występowania w górach w obrębie kilku pięter roślinnych, są one reprezentowane m.in. przez goryczkę trojeściową i urdzika karpackiego;
- gatunki reglowe – zasiedlające jedno bądź oba piętra reglowe, należą do nich m.in. krokus, żywiec gruczołowaty i parzydło leśne;
- gatunki subalpejskie – rosnące w piętrze kosodrzewiny i schodzące czasem do regla górnego, ich przedstawicielem jest np. wietlica alpejska, ciemiężyca zielona i omieg górski;
- gatunki alpejskie – mające główny ośrodek występowania w piętrze halnym, należy tu wiechlina alpejska w formie żyworodnej, fiołek dwukwiatowy i kuklik górski.
Dwie ostatnie grupy reprezentują gatunki najrzadsze i najbardziej interesujące. Poza swoim naturalnym zasięgiem znajdują one w Gorcach dogodne stanowiska w szczytowych partiach, często na polanach albo w głęboko wciętych, chłodnych dolinach potoków.
Marek Ruciński
