Ptaki
Dobrze zachowane gorczańskie lasy z fragmentami puszczy karpackiej o naturalnym charakterze wraz z mozaiką polan są odpowiednim środowiskiem życia dla wielu gatunków ptaków. Teren ten ma duże znaczenie dla ochrony awifauny, o czym świadczy fakt włączenia Gorczańskiego Parku Narodowego do europejskiej sieci obszarów chronionych Natura 2000, jako Specjalnego Obszaru Ochrony Ptaków [Gorce PLB 120001]. Występuje tutaj 19 gatunków znajdujących się w załączniku I Dyrektywy Ptasiej i 15 gatunków wymienionych w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt”.
Biorąc pod uwagę dane z dotychczasowych badań oraz stałych obserwacji prowadzonych przez pracowników, na terenie Parku stwierdzono ok. 140 gatunków ptaków, z czego 106 można uznać za lęgowe lub prawdopodobnie lęgowe. Z uwagi na to, że jest to Park o charakterze typowo leśnym, przeważająca część awifauny to ptaki związane właśnie z tego typu zbiorowiskami. Znaczny udział stanowią drobne ptaki wróblowate, pospolite w lasach reglowych, m.in. zięba, pokrzewka czarnołbista, strzyżyk, piecuszek, pokrzywnica, mysikrólik, pierwiosnek, pełzacz leśny i kowalik. Można tutaj spotkać wszystkie krajowe gatunki sikor. Najliczniej występują: sikora sosnówka i sikora czarnogłowa, a nieco rzadziej czubatka, bogatka, sikora uboga i modraszka. Na terenie Parku występują trzy gatunki muchołówek. W buczynach gnieździ się muchołówka mała, natomiast w niższych położeniach ma swoje rewiry muchołówka szara i żałobna. Dolnoreglowe drzewostany zamieszkuje siniak oraz największy z krajowych gołębi – grzywacz. Na obrzeżach Parku sporadycznie widuje się także turkawkę. Pospolitym leśnym ptakiem jest rudzik. Należy on do rodziny drozdów, podobnie jak spotykany często w gorczańskich lasach kos. Samica tego gatunku jest cała brązowa, a samiec czarny z charakterystycznym pomarańczowym dziobem. Górskie bory iglaste zamieszkuje drozd obrożny, przedstawiciel awifauny borealno-alpejskiej. Od kosa odróżnia go biała plama w kształcie półobroży na piersi. Największy z tej rodziny paszkot gnieździ się w wysokopiennych lasach, głównie iglastych. Wszystkie drozdy intensywnie śpiewają bardzo wczesnym rankiem i o zmierzchu, siedząc zazwyczaj wysoko na wierzchołku drzewa, a prawdziwym wirtuozem wśród nich jest drozd śpiewak. Przylatuje z zimowisk w drugiej połowie marca i już wtedy rozpoczyna swoje koncerty.
Stałym mieszkańcem borów iglastych jest krzyżodziób świerkowy. Do lęgów przystępuje wyjątkowo wcześnie, nawet w grudniu i styczniu. Jego głównym pożywieniem są nasiona świerka. Drzewostany iglaste są także miejscem gniazdowania czyża i gila. W okresie zimowym ptaki te pojawiają się często w dolinach rzecznych również w pobliżu osiedli ludzkich. Z borami świerkowymi związana jest orzechówka, która należy do ptaków krukowatych. W kompleksie głównym Parku spotyka się także inne gatunki z tej rodziny: sójkę, wronę siwą oraz kruka. Po gwałtownym spadku liczebności tego gatunku na początku XX w., obecnie jest to pospolity ptak nie tylko w Gorcach.
Wiekowe, gorczańskie lasy z martwymi drzewami, wyłączone z gospodarki leśnej, to siedliska odpowiednie dla dzięciołów. Swoją obecność zaznaczają szczególnie wczesną wiosną, gdy nasilają się zachowania godowe: bębnienie i inne odgłosy. Licznie na terenie całego Parku występuje dzięcioł duży. Drzewostany o naturalnym charakterze są szczególnie ważne dla dzięcioła czarnego i dość rzadkich w naszym kraju: dzięcioła białogrzbietego i dzięcioła trójpalczastego. Dzięcioł białogrzbiety związany jest przede wszystkim z lasami liściastymi i mieszanymi regla dolnego. Natomiast „trójpalczak” to gatunek charakterystyczny dla borów iglastych, głównie świerczyn górnoreglowych. W niższych położeniach na terenie Parku i jego obrzeżach pojawiają się również inne gatunki: dzięcioł zielony, dzięcioł zielonosiwy i sporadycznie dzięciołek. Dziuple wykute przez dzięcioły są często zajmowane przez inne ptaki, np.: siniaka, kowalika, pleszkę, sikory, a także przez małe gatunki sów: włochatkę oraz sóweczkę, które spotyka się w drzewostanach z dużym udziałem świerka. Większe sowy, takie jak: puszczyk zwyczajny i uralski potrzebują obszernych dziupli, które powstają zwykle w starych, próchniejących drzewach. Czasami wykorzystują również opuszczone gniazda ptaków drapieżnych, podobnie jak największy i najrzadszy przedstawiciel sów – puchacz. Rozpiętość jego skrzydeł wynosi ponad 160 cm. Na terenie Parku spotyka się również sowę uszatą. Podobnie jak puchacz ma na głowie pęczki piór przypominające „uszy”, ale jest od niego znacznie mniejsza.
Szczególnie cennym gatunkiem w gorczańskiej awifaunie jest głuszec. Przebywa zwykle w wysokich partiach gór porośniętych świerczyną. Pierwsze zapiski o gniazdowaniu w Gorcach tego największego krajowego kuraka leśnego pochodzą z połowy XIX w. Kiedyś odbywały się tu tokowiska liczące po kilkanaście kogutów. Obecnie jest to gatunek bardzo rzadki. Niewielka populacja gorczańska wydaje się stabilna, a w ostatnich latach pojawia się nawet coraz więcej bezpośrednich obserwacji tego pięknego ptaka oraz śladów jego bytowania. Okres godowy, zwany tokami rozpoczyna się na przełomie marca i kwietnia. Innym przedstawicielem kuraków jest cietrzew. Kiedyś w Gorcach częściej spotykany i lęgowy, natomiast w ostatnich latach na terenie GPN sporadycznie pojawiają się pojedyncze ptaki. Najmniejszym, a zarazem najliczniej występującym kurakiem jest jarząbek. Związany jest głównie z lasami iglastymi i mieszanymi, które cechuje zróżnicowana struktura oraz bogate runo i podszyt. W głównym kompleksie parku notowane były również pojedyncze stwierdzenia bażanta, który niespodziewanie pojawiał się wysoko w górach, nawet powyżej 1100 m. n.p.m.
Urozmaicony krajobraz z mozaiką lasów, pól i łąk to dogodne tereny dla ptaków drapieżnych. Najczęściej spotykanym przedstawicielem tej grupy jest myszołów zwyczajny. Rzadziej widuje się podobnego do niego trzmielojada. Larwy, poczwarki i dorosłe owady os, szerszeni oraz trzmieli nie są jedynym jego pożywieniem. Łowi także inne owady, gady, płazy, czasami nawet drobne ptaki i ssaki. Nad polanami często pojawiają się polujące na gryzonie pustułki. Nieco rzadziej spotyka się innego sokoła – kobuza. Jest on doskonale przystosowany do podniebnych łowów. Sprawnie chwyta nawet jerzyki i jaskółki. Sokoły nie budują własnych gniazd, lecz wykorzystują opuszczone gniazda innych ptaków, np. kruka lub wrony. Jastrząb i krogulec również specjalizują się w polowaniu na inne ptaki, ale ofiarami pierwszego z nich padają również drobne ssaki, np. gryzonie. Największym a zarazem wyjątkowo rzadkim drapieżnikiem na terenie całych Gorców jest orzeł przedni. Na swoje terytorium najchętniej wybiera miejsca, gdzie stare, mało penetrowane przez człowieka lasy sąsiadują z rozległymi terenami otwartymi. Las zapewnia mu schronienie i miejsce na gniazdo, a okoliczne łąki, pastwiska i nieużytki to niezwykle ważne dla tego gatunku łowiska. W Gorcach do lęgów przystępuje również orlik krzykliwy – najmniejszy spośród orłów występujących w Polsce.
Doliny potoków otoczone wiekowymi lasami stanowią odpowiednie środowisko dla bociana czarnego. Gniazdo zakłada zazwyczaj na starym drzewie, najchętniej w niedostępnych drzewostanach. Żywi się rybami, płazami i bezkręgowcami. Otoczenie górskich potoków to miejsca występowania pliszki górskiej i pluszcza. Ptaki te preferują cieki wodne o naturalnym charakterze, obfitujące w wodospady i zastoiska. W dolnych odcinkach potoków można spotkać również pięknie ubarwionego zimorodka z turkusowym grzbietem i pomarańczowym brzuchem.
Polany reglowe to jedyne fragmenty ekosystemów nieleśnych w GPN, które w znaczny sposób zwiększają różnorodność gatunkową flory i fauny. Stanowią one miejsca lęgowe dla niektórych gatunków oraz odgrywają ważną rolę jako miejsca żerowania zarówno dla ptaków owadożernych, ziarnojadów, jak i dla drapieżników. Awifaunę związaną z tego typu siedliskami reprezentują przede wszystkim świergotki: świergotek łąkowy, świergotek drzewny oraz siwerniak, który jest gatunkiem borealno-alpejskim. W Gorcach zajmuje najwyżej położone polany, zazwyczaj powyżej 1000 m. n.p.m. Wszystkie gatunki świergotków zakładają gniazda na ziemi wśród gęstych traw. Podobnie robi to skowronek, ale na tych wysokościach jest dużo rzadziej spotykany. Interesującym ptakiem jest derkacz – gatunek zagrożony w skali europejskiej. Jest on częściej spotykany na łąkach w dolinach potoków, ale pojawia się również na polanach nawet na wysokości 1200 m n.p.m. Typowymi mieszkańcami terenów otwartych są pokląskwa i białorzytka, a w pobliżu starych szałasów często można spotkać pliszkę siwą i kopciuszka, który przez to zyskał sobie przydomek „szałaśnego gazdy”.
Niektóre gatunki ptaków zasiedlają obrzeża polan lub ich fragmenty, gdzie w wyniku sukcesji pojawiły się kępy krzewów i młodych drzew. W takich miejscach można spotkać np.: gąsiorka, cierniówkę, piegżę, pokrzywnicę, pierwiosnka i piecuszka. Niektóre z nich występują także na terenie wiatrowałów i luk w drzewostanach, gdzie las zaczyna się dopiero odnawiać. W miejscach, gdzie licznie gnieżdżą się drobne ptaki wróblowate, często pojawiają się kukułki. Są to jedyne w naszym kraju pasożyty lęgowe. Przybranymi rodzicami ich potomstwa mogą być m.in: świergotki, pokrzewki, rudzik lub pokrzywnica.
Charakterystyczny dla strefy pogórza krajobraz z mozaiką pól uprawnych, łąk, pastwisk, zadrzewień śródpolnych, sadów, osiedli ludzkich oraz dolin rzecznych znajduje się w otulinie Parku. W granicach GPN jedyny fragment reprezentujący siedliska strefy pogórza to enklawa wokół siedziby Dyrekcji Parku w Porębie Wielkiej. Duża różnorodność występujących tutaj siedlisk zapewnia dogodne warunki bytowania bogatemu zespołowi ptaków. Na terenie dwóch niewielkich kompleksów: „Dwór” i „Chabówka” o powierzchni około 25 ha stwierdzono występowanie ponad 50 gatunków ptaków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych. Wśród nich są takie, które nie występują w obrębie głównego kompleksu Parku. Należą do nich: zaganiacz, szczygieł, kwiczoł, kulczyk, dzwoniec, trznadel, pokrzewka ogrodowa, grubodziób, szpak, pełzacz ogrodowy, raniuszek, makolągwa, mazurek, wróbel, sierpówka, sroka, kawka i gawron. Rzadziej pojawiają się: wilga, krętogłów i lelek. Stawy oraz krzewy wokoło nich to miejsce gnieżdżenia się m.in. krzyżówki, łozówki oraz dziwoni. Spotkać tu można także przepiórki, bażanty i kuropatwy, które wyszukują pożywienia na pobliskich polach i łąkach.
Osobną grupę stanowią ptaki zalatujące i przelotne. Niektóre z nich stwierdzane są na terenie Parku sporadycznie, np.: płochacz halny, dudek, sokół wędrowny, brodziec samotny, srokosz lub zupełnie wyjątkowo, jak np.: nur czarnoszyi. Inne gatunki są częściej widywane podczas przelotów, np.: droździk, kląskawka i błotniak zbożowy lub pojawiają się w okresie zimowym, np.: jer, jemiołuszka, czeczotka i myszołów włochaty.
Biorąc pod uwagę dane z dotychczasowych badań oraz stałych obserwacji prowadzonych przez pracowników, na terenie Parku stwierdzono ok. 140 gatunków ptaków, z czego 106 można uznać za lęgowe lub prawdopodobnie lęgowe. Z uwagi na to, że jest to Park o charakterze typowo leśnym, przeważająca część awifauny to ptaki związane właśnie z tego typu zbiorowiskami. Znaczny udział stanowią drobne ptaki wróblowate, pospolite w lasach reglowych, m.in. zięba, pokrzewka czarnołbista, strzyżyk, piecuszek, pokrzywnica, mysikrólik, pierwiosnek, pełzacz leśny i kowalik. Można tutaj spotkać wszystkie krajowe gatunki sikor. Najliczniej występują: sikora sosnówka i sikora czarnogłowa, a nieco rzadziej czubatka, bogatka, sikora uboga i modraszka. Na terenie Parku występują trzy gatunki muchołówek. W buczynach gnieździ się muchołówka mała, natomiast w niższych położeniach ma swoje rewiry muchołówka szara i żałobna. Dolnoreglowe drzewostany zamieszkuje siniak oraz największy z krajowych gołębi – grzywacz. Na obrzeżach Parku sporadycznie widuje się także turkawkę. Pospolitym leśnym ptakiem jest rudzik. Należy on do rodziny drozdów, podobnie jak spotykany często w gorczańskich lasach kos. Samica tego gatunku jest cała brązowa, a samiec czarny z charakterystycznym pomarańczowym dziobem. Górskie bory iglaste zamieszkuje drozd obrożny, przedstawiciel awifauny borealno-alpejskiej. Od kosa odróżnia go biała plama w kształcie półobroży na piersi. Największy z tej rodziny paszkot gnieździ się w wysokopiennych lasach, głównie iglastych. Wszystkie drozdy intensywnie śpiewają bardzo wczesnym rankiem i o zmierzchu, siedząc zazwyczaj wysoko na wierzchołku drzewa, a prawdziwym wirtuozem wśród nich jest drozd śpiewak. Przylatuje z zimowisk w drugiej połowie marca i już wtedy rozpoczyna swoje koncerty.
Stałym mieszkańcem borów iglastych jest krzyżodziób świerkowy. Do lęgów przystępuje wyjątkowo wcześnie, nawet w grudniu i styczniu. Jego głównym pożywieniem są nasiona świerka. Drzewostany iglaste są także miejscem gniazdowania czyża i gila. W okresie zimowym ptaki te pojawiają się często w dolinach rzecznych również w pobliżu osiedli ludzkich. Z borami świerkowymi związana jest orzechówka, która należy do ptaków krukowatych. W kompleksie głównym Parku spotyka się także inne gatunki z tej rodziny: sójkę, wronę siwą oraz kruka. Po gwałtownym spadku liczebności tego gatunku na początku XX w., obecnie jest to pospolity ptak nie tylko w Gorcach.
Wiekowe, gorczańskie lasy z martwymi drzewami, wyłączone z gospodarki leśnej, to siedliska odpowiednie dla dzięciołów. Swoją obecność zaznaczają szczególnie wczesną wiosną, gdy nasilają się zachowania godowe: bębnienie i inne odgłosy. Licznie na terenie całego Parku występuje dzięcioł duży. Drzewostany o naturalnym charakterze są szczególnie ważne dla dzięcioła czarnego i dość rzadkich w naszym kraju: dzięcioła białogrzbietego i dzięcioła trójpalczastego. Dzięcioł białogrzbiety związany jest przede wszystkim z lasami liściastymi i mieszanymi regla dolnego. Natomiast „trójpalczak” to gatunek charakterystyczny dla borów iglastych, głównie świerczyn górnoreglowych. W niższych położeniach na terenie Parku i jego obrzeżach pojawiają się również inne gatunki: dzięcioł zielony, dzięcioł zielonosiwy i sporadycznie dzięciołek. Dziuple wykute przez dzięcioły są często zajmowane przez inne ptaki, np.: siniaka, kowalika, pleszkę, sikory, a także przez małe gatunki sów: włochatkę oraz sóweczkę, które spotyka się w drzewostanach z dużym udziałem świerka. Większe sowy, takie jak: puszczyk zwyczajny i uralski potrzebują obszernych dziupli, które powstają zwykle w starych, próchniejących drzewach. Czasami wykorzystują również opuszczone gniazda ptaków drapieżnych, podobnie jak największy i najrzadszy przedstawiciel sów – puchacz. Rozpiętość jego skrzydeł wynosi ponad 160 cm. Na terenie Parku spotyka się również sowę uszatą. Podobnie jak puchacz ma na głowie pęczki piór przypominające „uszy”, ale jest od niego znacznie mniejsza.
Szczególnie cennym gatunkiem w gorczańskiej awifaunie jest głuszec. Przebywa zwykle w wysokich partiach gór porośniętych świerczyną. Pierwsze zapiski o gniazdowaniu w Gorcach tego największego krajowego kuraka leśnego pochodzą z połowy XIX w. Kiedyś odbywały się tu tokowiska liczące po kilkanaście kogutów. Obecnie jest to gatunek bardzo rzadki. Niewielka populacja gorczańska wydaje się stabilna, a w ostatnich latach pojawia się nawet coraz więcej bezpośrednich obserwacji tego pięknego ptaka oraz śladów jego bytowania. Okres godowy, zwany tokami rozpoczyna się na przełomie marca i kwietnia. Innym przedstawicielem kuraków jest cietrzew. Kiedyś w Gorcach częściej spotykany i lęgowy, natomiast w ostatnich latach na terenie GPN sporadycznie pojawiają się pojedyncze ptaki. Najmniejszym, a zarazem najliczniej występującym kurakiem jest jarząbek. Związany jest głównie z lasami iglastymi i mieszanymi, które cechuje zróżnicowana struktura oraz bogate runo i podszyt. W głównym kompleksie parku notowane były również pojedyncze stwierdzenia bażanta, który niespodziewanie pojawiał się wysoko w górach, nawet powyżej 1100 m. n.p.m.
Urozmaicony krajobraz z mozaiką lasów, pól i łąk to dogodne tereny dla ptaków drapieżnych. Najczęściej spotykanym przedstawicielem tej grupy jest myszołów zwyczajny. Rzadziej widuje się podobnego do niego trzmielojada. Larwy, poczwarki i dorosłe owady os, szerszeni oraz trzmieli nie są jedynym jego pożywieniem. Łowi także inne owady, gady, płazy, czasami nawet drobne ptaki i ssaki. Nad polanami często pojawiają się polujące na gryzonie pustułki. Nieco rzadziej spotyka się innego sokoła – kobuza. Jest on doskonale przystosowany do podniebnych łowów. Sprawnie chwyta nawet jerzyki i jaskółki. Sokoły nie budują własnych gniazd, lecz wykorzystują opuszczone gniazda innych ptaków, np. kruka lub wrony. Jastrząb i krogulec również specjalizują się w polowaniu na inne ptaki, ale ofiarami pierwszego z nich padają również drobne ssaki, np. gryzonie. Największym a zarazem wyjątkowo rzadkim drapieżnikiem na terenie całych Gorców jest orzeł przedni. Na swoje terytorium najchętniej wybiera miejsca, gdzie stare, mało penetrowane przez człowieka lasy sąsiadują z rozległymi terenami otwartymi. Las zapewnia mu schronienie i miejsce na gniazdo, a okoliczne łąki, pastwiska i nieużytki to niezwykle ważne dla tego gatunku łowiska. W Gorcach do lęgów przystępuje również orlik krzykliwy – najmniejszy spośród orłów występujących w Polsce.
Doliny potoków otoczone wiekowymi lasami stanowią odpowiednie środowisko dla bociana czarnego. Gniazdo zakłada zazwyczaj na starym drzewie, najchętniej w niedostępnych drzewostanach. Żywi się rybami, płazami i bezkręgowcami. Otoczenie górskich potoków to miejsca występowania pliszki górskiej i pluszcza. Ptaki te preferują cieki wodne o naturalnym charakterze, obfitujące w wodospady i zastoiska. W dolnych odcinkach potoków można spotkać również pięknie ubarwionego zimorodka z turkusowym grzbietem i pomarańczowym brzuchem.
Polany reglowe to jedyne fragmenty ekosystemów nieleśnych w GPN, które w znaczny sposób zwiększają różnorodność gatunkową flory i fauny. Stanowią one miejsca lęgowe dla niektórych gatunków oraz odgrywają ważną rolę jako miejsca żerowania zarówno dla ptaków owadożernych, ziarnojadów, jak i dla drapieżników. Awifaunę związaną z tego typu siedliskami reprezentują przede wszystkim świergotki: świergotek łąkowy, świergotek drzewny oraz siwerniak, który jest gatunkiem borealno-alpejskim. W Gorcach zajmuje najwyżej położone polany, zazwyczaj powyżej 1000 m. n.p.m. Wszystkie gatunki świergotków zakładają gniazda na ziemi wśród gęstych traw. Podobnie robi to skowronek, ale na tych wysokościach jest dużo rzadziej spotykany. Interesującym ptakiem jest derkacz – gatunek zagrożony w skali europejskiej. Jest on częściej spotykany na łąkach w dolinach potoków, ale pojawia się również na polanach nawet na wysokości 1200 m n.p.m. Typowymi mieszkańcami terenów otwartych są pokląskwa i białorzytka, a w pobliżu starych szałasów często można spotkać pliszkę siwą i kopciuszka, który przez to zyskał sobie przydomek „szałaśnego gazdy”.
Niektóre gatunki ptaków zasiedlają obrzeża polan lub ich fragmenty, gdzie w wyniku sukcesji pojawiły się kępy krzewów i młodych drzew. W takich miejscach można spotkać np.: gąsiorka, cierniówkę, piegżę, pokrzywnicę, pierwiosnka i piecuszka. Niektóre z nich występują także na terenie wiatrowałów i luk w drzewostanach, gdzie las zaczyna się dopiero odnawiać. W miejscach, gdzie licznie gnieżdżą się drobne ptaki wróblowate, często pojawiają się kukułki. Są to jedyne w naszym kraju pasożyty lęgowe. Przybranymi rodzicami ich potomstwa mogą być m.in: świergotki, pokrzewki, rudzik lub pokrzywnica.
Charakterystyczny dla strefy pogórza krajobraz z mozaiką pól uprawnych, łąk, pastwisk, zadrzewień śródpolnych, sadów, osiedli ludzkich oraz dolin rzecznych znajduje się w otulinie Parku. W granicach GPN jedyny fragment reprezentujący siedliska strefy pogórza to enklawa wokół siedziby Dyrekcji Parku w Porębie Wielkiej. Duża różnorodność występujących tutaj siedlisk zapewnia dogodne warunki bytowania bogatemu zespołowi ptaków. Na terenie dwóch niewielkich kompleksów: „Dwór” i „Chabówka” o powierzchni około 25 ha stwierdzono występowanie ponad 50 gatunków ptaków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych. Wśród nich są takie, które nie występują w obrębie głównego kompleksu Parku. Należą do nich: zaganiacz, szczygieł, kwiczoł, kulczyk, dzwoniec, trznadel, pokrzewka ogrodowa, grubodziób, szpak, pełzacz ogrodowy, raniuszek, makolągwa, mazurek, wróbel, sierpówka, sroka, kawka i gawron. Rzadziej pojawiają się: wilga, krętogłów i lelek. Stawy oraz krzewy wokoło nich to miejsce gnieżdżenia się m.in. krzyżówki, łozówki oraz dziwoni. Spotkać tu można także przepiórki, bażanty i kuropatwy, które wyszukują pożywienia na pobliskich polach i łąkach.
Osobną grupę stanowią ptaki zalatujące i przelotne. Niektóre z nich stwierdzane są na terenie Parku sporadycznie, np.: płochacz halny, dudek, sokół wędrowny, brodziec samotny, srokosz lub zupełnie wyjątkowo, jak np.: nur czarnoszyi. Inne gatunki są częściej widywane podczas przelotów, np.: droździk, kląskawka i błotniak zbożowy lub pojawiają się w okresie zimowym, np.: jer, jemiołuszka, czeczotka i myszołów włochaty.
Paweł Armatys
