Gorczańskie wsie
Dziedzictwem kultury, a jednocześnie świadectwem historii, jest charakter zabudowy gorczańskich wsi. Większość z nich powstała pomiędzy XIV a XVI wiekiem i lokowana była na prawie niemieckim, w oparciu o zasadę łanów leśnych. Mają one przeważnie charakter łańcuchówek rozciągniętych w dolinie, z rozrzuconymi po grzbietach i zboczach przysiółkami, liczącymi po kilka domostw, zwanych w górach „osiedlami”. Zabudowania rozmieszczone są wzdłuż osi, którą stanowi najczęściej droga, potok. Poszczególne skupienia domów wyraźnie rozdziela wolna przestrzeń, co przypomina ogniwa łańcucha – stąd nazwa. Pola uprawne rozciągają się od dna doliny ku wyższym partiom, lub też leżą w bezpośrednim sąsiedztwie przysiółków. Opisana zabudowa dobrze zachowała się w części Lubomierza, Koniny, Olszówki i Ochotnicy Górnej.
Drugi, występujący w Gorcach typ wsi to ulicówka. W nich zabudowa jest rozmieszczona wzdłuż drogi, najczęściej po obu stronach, w taki sposób, że zagrody przylegają bezpośrednio do siebie. Pola uprawne leżą poza zwartą zabudową wsi i są podzielone na role, które należą do poszczególnych rodzin. Wymieniony typ reprezentuje grupa wsi na południowych skłonach Gorców i na granicy z Podhalem. Należą do nich Szlembark, dolna część Łopusznej, Ostrowsko i Waksmund.
Drugi, występujący w Gorcach typ wsi to ulicówka. W nich zabudowa jest rozmieszczona wzdłuż drogi, najczęściej po obu stronach, w taki sposób, że zagrody przylegają bezpośrednio do siebie. Pola uprawne leżą poza zwartą zabudową wsi i są podzielone na role, które należą do poszczególnych rodzin. Wymieniony typ reprezentuje grupa wsi na południowych skłonach Gorców i na granicy z Podhalem. Należą do nich Szlembark, dolna część Łopusznej, Ostrowsko i Waksmund.
Janusz Tomasieiwcz
