Ochrona głuszca Tetrao urogallus i cietrzewia Tetrao tetrix oraz ich biotopów w Karpatach Zachodnich, 2006–2010.
Pomysł napisania projektu dotyczącego ochrony głuszca i cietrzewia zrodził się na spotkaniach roboczych dotyczących właśnie tego tematu, które odbywały się m.in. w siedzibie Nadleśnictwa Nowy Targ. Brało w nich udział szerokie grono osób reprezentujących różne instytucje m.in. Małopolski Urząd Wojewódzki, Gorczański P.N., Tatrzański P.N., Babiogórski P.N., Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krakowie (oraz Nadleśnictwa Państwowe: Nowy Targ, Krościenko, Myślenice i Sucha Beskidzka), Starostwo Powiatowe w Nowym Targu, Zarząd Okręgowy PZŁ w Nowym Sączu, H.K.O. Horna Orava. Wszyscy byli zgodni, co do konieczności podjęcia konkretnych działań zmierzających do ochrony tych pięknych ptaków.
Wnioskodawcą projektu został Małopolski Urząd Wojewódzki, który reprezentuje pozostałych beneficjentów przed Fundacją EkoFundusz. Pierwszy etap pt. „Ochrona głuszca Tetrao urogallus i cietrzewia Tetrao tetrix oraz ich biotopów w Karpatach Zachodnich na obszarze województwa małopolskiego” był prowadzony w latach 2005–2006 i obejmował swym zasięgiem główne ostoje tych gatunków w Małopolsce: Tatry, Torfowiska Orawsko-Nowotarskie, Gorce, Beskid Sądecki, Babią Górę i Pasmo Policy. Projekt był realizowany na terenie trzech parków narodowych: tatrzańskiego, gorczańskiego i babiogórskiego oraz sześciu nadleśnictw: Nowy Targ, Myślenice, Sucha Beskidzka, Krościenko, Piwniczna i Stary Sącz. W drugim etapie projektu (lata 2008–2010) pt: „Ochrona głuszca Tetrao urogallus i cietrzewia Tetrao tetrix oraz ich biotopów w Karpatach Zachodnich”, obszar działania rozszerzył się o Beskid Wyspowy (Nadleśnictwo Limanowa), Beskid Śląski i Żywiecki (Nadleśnictwa: Wisła, Ujsoły, Węgierska Górka i Jeleśnia). Do projektu przystąpiło również Nadleśnictwo Nawojowa w Beskidzie Sądeckim.
Jednym z głównych zadań projektu jest szczegółowe rozpoznanie obszaru występowania głuszca, cietrzewia oraz jarząbka (w II etapie), ocena ich liczebności, struktury płciowej, trendów populacyjnych, a także wskazanie zagrożeń, jakie występują w ostojach. W tym celu ponad 110 wcześniej przeszkolonych obserwatorów, wykonuje patrole inwentaryzacyjno-ochronne, podczas których notowane są stwierdzenia kuraków leśnych oraz śladów ich bytowania (tropów, knotów, piór itp.). Poruszanie się w trudnych górskich warunkach w okresie zimowym i wczesnowiosennym było możliwe dzięki zakupieniu w ramach wniosku: sprzętu skiturowego, rakiet śnieżnych, a także skuterów śnieżnych. Szczegółowe informacje dotyczące stwierdzeń, tj. rodzaj obserwacji, dokładna lokalizacja na mapie, opis siedliska, warunki pogodowe, zagrożenia, wpisywane są na specjalnie do tego celu przygotowane karty obserwacji. Następnie wszystkie obserwacje są wprowadzane do komputerowej bazy danych i łączone z warstwą punktową na mapie cyfrowej. Po zakończeniu pierwszego etapu baza liczyła 1460 rekordów, natomiast w drugim etapie liczba obserwacji wzrosła do ponad 3930. Dzięki zebranym w ten sposób informacjom można było wyznaczyć granice ostoi: tatrzańskich, gorczańskiej, babiogórskiej, polickiej i na torfowiskach orawsko-nowotarskich, a także wskazać najważniejsze zagrożenia, jakie pojawiają się w każdej ostoi.
W ramach projektu prowadzono szereg działań skierowanych na ochronę kuraków leśnych oraz ich siedlisk:
· ograniczanie zagrożeń związanych z wpływem człowieka tj. kłusownictwo, wzmożona penetracja ludzi w ostoi, nielegalne wjazdy skuterów śnieżnych i motorów, poprzez m.in. organizowanie patroli ochronnych, poprawę drożności szlaków turystycznych, w razie konieczności zmiany w ich przebiegu (zamknięcie jednego szlaku na terenie GPN), montaż szlabanów i tablic,
· redukcja drapieżników (głównie lisów i kun) na terenie niektórych ostoi,
· wykup terenów prywatnych w rejonie szczytu Turbacza, Kiczory oraz Jaworzyny Kamienickiej w celu ograniczenia intensywnej eksploatacji lasów w kluczowych rejonach gorczańskiej ostoi,
· rozpoczęcie w nadleśnictwach działań na rzecz przystosowania i polepszenia istniejących siedlisk dla potrzeb głuszca i cietrzewia,
· działania edukacyjne skierowane do turystów i miejscowej ludności, tj. wystawienie na terenie ostoi tablic edukacyjnych na temat głuszca i cietrzewia, wydanie folderu oraz organizacja wystawy „Trubadurzy wiosennej pieśni” z podstawowymi informacjami dotyczącymi tych gatunków oraz prowadzonego projektu,
· wsparcie hodowli wolierowej karpackiej linii głuszca realizowanej w Nadleśnictwie Wisła w celu zapewnienia możliwości zasilenia mało licznych populacji rodzimymi osobnikami,
· zapoczątkowanie badań genetycznych, w celu sprawdzenia kondycji genetycznej populacji głuszca w poszczególnych ostojach.
Kierownik techniczny przedsięwzięcia – Zbigniew Żurek; odpowiedzialny za gromadzenie i przetwarzanie danych – Paweł Armatys.
