Działania edukacyjne prowadzone były przez pracowników Zespołu ds. Edukacji i Udostępniania Parku, a także pracowników Pracowni Naukowo – Edukacyjnej, Zespołu Ochorny Przyrody, pracowników terenowych Służby Parku, Dyrektora GPN i jego Zastępcę.
W różnorodnych bezpośrednich (czynnych) działaniach edukacyjnych kierowanych do uczniów i nauczycieli, mieszkańców miejscowości sąsiadujących z GPN, a także odwiedzających Park turystów uczestniczyło – 10.076 osób. Były to:
zajęcia edukacyjne: stacjonarne (66) i terenowe (30) dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów, studentów - uczestniczyło w nich 4.370 osób.
Zajęcia edukacyjne prowadzone są w oparciu o stałą ofertę edukacyjną dla szkół. Stacjonarne, odbywające się w salach edukacyjnych GPN to prelekcje, pozkazy filmów, lekcje tematyczne, zajęcia warsztatowe. Aktywne zajęcia terenowe prowadzone są głównie na ścieżkach edukacyjnych GPN.
inne formy działalności edukacyjnej, w których uczestniczyło 630 osób, tj.
*warsztaty dla nauczycieli (2) – 50 osób.
- jednodniowe warsztaty dla nauczycieli szkół z otuliny GPN pt. „Przygody na ścieżkach przyrody, czyli jak korzystać z oferty edukacyjnej GPN w dolinie Łopusznej” – 38 osób
- jednodniowe warsztaty pt. dla nauczycieli Domu Wczasów Dziecięcych w Porębie Wielkiej, na ścieżce edukacyjnej „Park dworski hrabiów Wodzickich i góra Chabówka” - 12 osób.
* w corocznej akcji ochrony miejsc rozrodu płazów, organizowanej wspólnie z Gimnazjum Nr 4 w Mszanie Górnej uczestniczyło 10 osób.
* w imprezie edukacyjnej „Święto Drzewa” organizowanej wspólnie z Starostwem Powiatowym w Limanowej wzięło udział 60 osób z 4 szkół.
* spotkania z autorami wystaw, wernisaże otwierające wystawy GPN (2), w których uczestniczyło 150 osób.
Zorganizowano uroczyste otwarcie wystaw: prac plastycznych twórców z Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknch pt. „Nasze pasje” – wystawa w Dyrekcji GPN w Porębie Wielkiej oraz fotograficznej pt. „Gorce z lotu ptaka” w Galerii przy Bibliotece Miejskiej w Limanowej.
* wykłady prezentujące przyrodę innych obszarów (2), w których uczestniczyło 160 osób.
W 2010 r. dwukrotnie zorganizowano spotkanie z podróżnikiem Markiem Żołądkiem: w marcu: pt. „Aconcagua, Argentyna, Chile” oraz w grudniu pt. „Alaska”.
* warsztaty plastyczne dla uczniów ze szkół w Podobinie, Niedźwiedziu, Porębie Wielkiej, * Koninie (2) – 50 os.
Warsztaty przeprowadzone zostały przez autorów wystawy „Nasze pasje”, członków Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Uczestnikom przybliżono technikę wykonywania prac z masy solnej.
* rajd turystyczny, poprzedzony szeroką informacją o walorach Gorczańskiego Parku Narodowego (2) – 150 osób.
realizacja programu edukacyjnego „Czym skorupka za młodu nasiąknie …”:
W 2010 roku kontynuowano realizację programu edukacyjnego "Czym skorupka za młodu nasiąknie" i promocję pomocy dydaktycznej „Poradnik młodego tropiciela”. Zorganizowano warsztaty szkoleniowe promujące „Poradnik Młodego Tropiciela”, w których uczestniczyło - 37 osób.
działania dla odwiedzających GPN turystów, w których uczestniczyło 5.039 osób.
* szkolenia przewodników beskidzkich nt. walorów przyrodniczych Gorczańskiej Ostoi – obszaru objętego siecią NATURA 2000 (2).
W 2010 r. GPN zorganizował dwa razy szkolenia (wiosna, jesień), w których uczestniczyło 75 przewodników,
* imprezy edukacyjne plenerowe (3) tj. Dzień Ziemi na Polach Mokotowskich w Warszawie, wakacyjna impreza zorganizowana wspólnie z Wiejskim Ośrodkiem Kultury w Ochotnicy Górnej i PTH Oddział w Nowym Targu, impreza z okazji otwarcia Gajówki Mikołaja w Łopusznej. Uczestniczyło w nich łącznie 4.584 osób.
* wakacyjne wycieczki edukacyjne (3), w których wzięło udział 53 osoby.
Jak co roku, tematem głównym poszczególnych wycieczek były:
- Rośliny gorczańskich polan - poznawane na ścieżce edukacyjnej „Z Łopusznej na Jankówki”
- Szlaki bohaterów Władysława Orkana – prezentowane na ścieżce edukacyjnej „Na Turbaczyk”
- Życie w gorczańskich wodach – odkrywane w dolinie Łopusznej.
* inne wycieczki (4), w których uczestniczyło 69 osób,
* wykłady, prelekcje (7) dla 218 osób,
* spotkania z poetami piszącymi o Gorcach (2), w których wzięło udział 40 osób.
W jesieni w Gajówce Mikołaja zorganizowano wieczór poezji Romana Dziobonia, poety z Nowego Targu (wrzesień) oraz Juliana Staniewskiego z Rabki (październik).
Edukacja realizowana w terenowej sali edukacyjnej w Chatce GPN na Hali Długiej
W okresie letnim (maj – wrzesień) w każdą środę i sobotę udostępniano dla turystów terenową salę edukacyjną w budynku dawnej owczarni na Hali Długiej i znajdującą się tam ekspozycję nt. gorczańskich polan (przyroda, walory kulturowe). Można tam było zakupić wydawnictwa GPN i uzyskać informację o zasadach udostępniania Gorczańskiego Parku Narodowego dla turystów.
W okresie 9 – 14.07. 2010r. oraz 6 – 27.08. 2010 r. zorganizowano całotygodniowe dyżury wolontariuszy w w.w obiekcie. W miesiącu lipcu ekspozycję w sali terenowej udostępniał wolontariusz p. Rafał Bobrowski, nauczyciel biologii z Gdańska, a w sierpniu dwie wolontariuszki p. Anna Mamak i p. Agnieszka Kubacka, studentki Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W sumie terenową salę edukacyjną odwiedziło: 401 osób.
Edukacja realizowana w terenowej bazie edukacyjnej „Gajówka Mikołaja”
W pierwszej połowie 2010 roku zakończono prace remontowe w przedwojennej osadzie leśnej w dolinie Łopusznej, nazywanej Gajówką Mikołaja. Obiekt zaadaptowany został na cele edukacyjno – wystawiennicze. Znalazła w nim miejsce ekspozycja dot. przyrody i historii doliny Łopusznej, a także dawna kancelaria leśnicznego i wystawa narzędzi wykorzystywanych do prac leśnych. Nowa terenowa baza edukacyjna została uroczyście otwarta w 1.października 2010 r.. W oparciu o decyzję administracyjną do użytku dopuszczono ją już w sierpniu 2010 r. Mimo krótkiego okresu funkcjonowania ekspozycję obejrzało 620 osób, głównie turystów indywidualnych. W Gajówce Mikołaja została zorganizowana edukacyjna impreza plenerowa otwierająca obiekt, a także warsztaty dla nauczycieli pt. „Przygody na ścieżkach przyrody czyli jak korzystać z oferty edukacyjnej doliny Łopusznej”. W jesiennej scenerii odbyły się wieczory z poezją Romana Dziobonia z Nowego Targu i Juliana Staniewskiego z Rabki. Obiekt odwiedzili także uczestnicy Rajdu Szlakami Żołnierzy Wyklętych.
Dla Gajówki Mikołaja opracowano specjalną ofertę edukacyjną, która została umieszczona na stronie internetowej GPN.
Wystawy
Gorczański Park Narodowy zorganizował w 2010 roku 12 wystaw (fotograficznych, prac plastycznych), w tym 6 poza obiektami GPN. Obejrzało je łącznie 5.876 osób. Były to:
* wystawy w Dyrekcji GPN (razem: 1.476 osób)
- „Trubadurzy wiosennej pieśni”(styczeń) – 120 os.
- „Nasze pasje” – prace plastyczne członków Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, 16 wystawców (luty) – 415 os.
- „Krajobraz górski 2009” fotograficzna wystawa prac nagrodzonych w 29. konkursie im. Jana Sunderlanda organizowanym przez MOK w Nowym Targu (marzec – kwiecień) – 338 os.
- wystawa prac plastycznych uczniów szkół podstawowych i gimnazjów z Gminy Niedźwiedź (lipiec - sierpień) – 336 osób,
- wystawa fotograficzna pt.„Gorce z lotu ptaka” (wrzesień – październik) – 107 os.
- wystawa fotograficzna prac Marka Majerczaka pt.„Pieniny” (listopad – grudzień) – 160 os.
* wystawy Gorczańskiego Parku Narodowego w innych obiektach (razem 4.400 osób):
- wystawę fotograficzną pt. „Gorce z lotu ptaka” prezentowano w następujących obiektach:
w Galerii przy Bibliotece Miejskiej w Limanowej (8 .01 – 10.02) – 500 osób,
w I Liceum Ogólnokształcące w Limanowej (15.02 – 15.03) – 900 osób,
w Ośrodku Edukacyjnym Magurskiego PN w Krempnej (15.03 – 25.04) – 800 osób,
w „Galerii Bakałarz” przy Bibliotece Pedagogicznej w Myślenicach - 150 osób
w Wiejskim Ośrodku Kultury w Ochotnicy Górnej (18.07.2010 r.) - 50 osób
- wystawę fotograficzną „W gorczańskiej puszczy” (15.12 2009 – 15.04.2010 r.), prezentowano w Muzeum Wigierskiego Parku Narodowego w Starym Folwarku - 2000 osób.
Edukacja na szlakch turystycznych
Ścieżki edukacyjne GPN (10 ścieżek) odwiedziło ok. 17.500 turystów indywidualnych (wielkość określona na podstawie badania ruchu turystycznego z 2006 roku, z którego wynika, że 25% indywidualnych turystów przebywających w Gorczańskim Parku Narodowym odwiedza ścieżki edukacyjne).
W 2010 roku dzięki dofinansowaniu z Fundacji EKOFUNDUSZ Gorczański Park Narodowy wybudował i udostępnił turytom wiatę edukacyjną w dolinie Łopusznej. Wiata edukacyjna postawiona została na zachowanych fundamentach magazynu paszy – obiektu wybudowanego na początku lat 50. XX wieku na potrzeby istniejącego wówczas w dolinie Łopusznej Gorczańskiego Rezerwatu Żubrów. Służy ona zarówno turystom indywidualnym, jak i grupom odbywającym w dolinie Łopusznej zajęcia edukacyjne. W wiacie znajdują się tablice edukacyjne – dotyczące przyrody polany Żubrowisko i ptaków związanych z górskimi potokami.
Dzięki realizacji zadania pt. „Ochrona przyrody GPN poprzez modernizację jego infrastruktury turystycznej”, współfinansowanego przez Unię Europejską ze Środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko wyremontowano 5 ścieżek edukacyjnych: „Park dworski hr Wodzickich - Góra Chabówka”, „Dolina potoku Turbacz”, „Dolina Gorcowego Potoku”, „Dolina Kamienicy” i „Dolina potoku Jaszcze”. W miejscach błotnistych i stromych ułożono schodki, mostki, kładki i progi ułatwiające wędrówkę. Na szlakach turystycznych i spacerowych oraz ścieżkach edukacyjnych postawiono kierunkowskazy, podające m.in informację o czasie dojścia. Ustawiono tablice opisujące interesujące obiekty przyrodnicze i kulturowe.
Nowa infrastruktura poprzez skanalizowanie ruchu turystycznego ma zapobiegać rozdeptywaniu szlaków, a także dzięki informacji przyrodniczej i treściom edukacyjnym, służyć ochronie gorczańskiej przyrody.
Wydawnictwa GPN
Z wydawnictw Gorczańskiego Parku Narodowego skorzystało 14.613 osób.
Informacja o Gorczańskim Parku Narodowym i podejmowanych przez niego działaniach dla ochrony przyrody oraz walorów kulturowych dotarła także do wielu osób za pośrednictwem naszych wydawnictw. W 2010 roku udostępniono uczniom, nauczycielom, indywidualnym turystom i wczasowiczom, przewodnikom beskidzkim, mieszkańcom otuliny Parku, następujące wydawnictwa GPN:
* Salamandra – kwartalnik dla uczniów (3 numery: wiosna 2010, lato 2010, jesień i zima 2010 w nakładzie 2.000 egz każdy numer.) –– razem 6.000 egz. Kwartalnik bezpłatnie przekazano do szkół, bibliotek, organizacji turystycznych i przewodnickich, muzeów, a także indywidualnym turystom. Druk dwóch numerów kwartalnika tj. wiosna 2010 i jesień 2010 sfinansowało Starostwa Powiatowe w Limanowej. Numer letni sfinansowany został ze śrdoków NFOŚiGW w ramach przedsięwzięcia: „Adaptacja osady gajówka Mikołaja w Łopusznej na cele edukacyjo – wystawiennicze, przygotowanie zaplecza terenowego do edukacji w dolinie Łopusznej”.
* foldery informacyjne:
Gorczańskie wody – 255 egz.
Gorczański Park Narodowy zaprasza – 50 egz.
Gajówka Mikołaja zaprasza – 665 egz.
Dolina Łopusznej – 470 egz.
* mapa Gorczańskiego Parku Narodowego – 230 egz.
* przewodniki po ścieżkach edukacyjnych GPN – 4.636 egz. tj.
Dolina Potoku Jaszcze – 330 egz.
Dolina Potoku Turbacz – 205 egz.
Dolina Kamienicy – 126 egz.
Z Łopusznej na Jankówki – 1.360 egz.
Partyzancką ścieżką na Turbacz – 1.460 egz.
Wokół doliny Poręby – 510 egz.
Z Turbacza na Jaworzynę Kamienicką – 645 egz.
* wydawnictwo jubileuszowe "25 lat ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Gorców" – 12 egz.
* Informator „Jak poznawać Gorce” – 85 egz.
* Zestaw edukacyjny „Na gorczańskich ścieżkach” – 80 egz.
* Zeszyty ćwiczeń do dwóch ścieżek edukacyjnych – 540 egz.
* wydawnictwo edukacyjne pt. „Przyroda gorczańskich polan” – 780 egz.
* wydawnictwo edukacyjne pt. „Tajemnice gorczańskiej puszczy” – 780 egz.
* plakat edukacyjny „Dolina Łopusznej” – 30 egz.
W 2010 roku Gorczański Park Narodowy wydał wydawnictwa edukacyjne: „Tajemnice gorczańskiej puszczy” (nakład 3000 egz.) i „Przyroda gorczańskich polan” (nakład 3000 egz.) oraz zestaw wydawnictw informacyjnych o dolinie Łopusznej i Gajówce Mikołaja tj. folder „Gajówka Mikołaja zaprasza” (nakład 2500 egz.), folder składanka „Dolina Łopusznej (nakład 2.050 egz.) , plakat edukacyjny „Dolina Łopusznej (nakład 1000 egz.). W.w wydawnictwa wydano dzięki dofinansowaniu z NFOŚiGW, w ramach przedsięwzięcia: „Adaptacja osady gajówka Mikołaja w Łopusznej na cele edukacyjo – wystawiennicze, przygotowanie zaplecza terenowego do edukacji w dolinie Łopusznej”.
Wznowiono, po uaktualnieniu treści, przewodniki po ścieżkach edukacyjnych „Na Turbaczyk” (nakład 5000 egz. ) i „Park dworski hrabiów Wodzickich i góra Chabówka” (nakład 5000 egz.). Dystrybucja w.w przewodników rozpocznie się w 2011 roku.
Stronę internetową Gorczańskiego Parku Narodowego odwiedziło 226.189 osób. Na stronie internetowej ukazywały się aktualne informacje o bieżących działaniach Gorczańskiego Parku Narodowego, a także zaproszenia na wszystkie organizowane wydarzenia edukacyjne i wystawy. Dostępna była oferta edukacyjna i kalendarium imprez. Prezentowano także najnowsze wydawnictwa Parku oraz poszczególne numery kwartalnika „Salamandra”.
sporządziła: Ewa Strauchmann
