Sprawozdanie z działalności edukacyjnej w Gorczańskim Parku Narodowym w roku 2012.
Działania edukacyjne prowadzone były przez pracowników Zespołu ds. Edukacji i Udostępniania Parku, a także pracowników Pracowni Naukowo – Edukacyjnej, Zespołu Ochrony Przyrody, pracowników terenowych Służby Parku, Dyrektora GPN i jego Zastępcę.
W okresie od maja do września 2012 r. w pracach Zds. E iUP uczestniczyły: absolwentka Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie i absolwentka Uniwersytetu Rolniczego w Poznaniu, odbywające staż dla bezrobotnych.
W różnorodnych bezpośrednich (czynnych) działaniach edukacyjnych kierowanych do uczniów i nauczycieli, mieszkańców miejscowości sąsiadujących z GPN, a także odwiedzających Park turystów uczestniczyło – 6.452 osoby. Były to:
zajęcia edukacyjne: stacjonarne (62) i terenowe (27) dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów, studentów - uczestniczyło w nich łącznie 3.203 osoby, tj. w stacjonarnych – 2.589 osób, w terenowych – 614 osób.
Zajęcia edukacyjne prowadzone są w oparciu o stałą ofertę edukacyjną dla szkół. W I kwartale 2012 roku oferta została rozszerzona w porównaniu z rokiem 2011, wprowadzono do niej atrakcyjne tematy aktywnych zajęć terenowych. Zamieszono ją na stronie internetowej GPN i przekazano w postaci ulotek do szkół.
Zajęcia stacjonarne, odbywające się w salach edukacyjnych GPN lub w szkołach, w Domu Wczasów Dziecięcych w Porębie Wielkiej to prezentacje, prelekcje, pozkazy filmów, lekcje tematyczne, zajęcia warsztatowe. Aktywne zajęcia terenowe prowadzone są głównie na ścieżkach edukacyjnych GPN, a także w otoczeniu terenowej bazy edukacyjno – wystawienniczej Gajówka Mikołaja w Łopusznej.
inne formy działalności edukacyjnej, w których uczestniczyło 360 osób, tj.
*warsztaty dla nauczycieli (2) – 53 osoby.
- w wiosennych jednodniowych warsztatach dla nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjów pt. „W świecie owadów”, uczestniczyły 33 osoby. Zajęcia stacjonarne nt. nowoczesnej systematyki owadów, a także sposobów rozpoznawania gatunków owadów, odbyły się w sali edukacyjnej w Dyrekcji GPN w Porębie Wielkiej. W trakcje zajęć terenowych na ścieżce edukacyjnej „Park dworski hr Wodzickich w góra Chabówka” nauczyciele identyfikowali owady w terenie (rozpoznawanie najważniejszych grup systematycznych) oraz poznali metody zbierania owadów żyjących w ekosystemach łąkowych i leśnych. Warsztaty prowadził dr Tomasz Skalski, pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- jesienne jednodniowe warsztaty dla nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjów pt.”Porosty – różnorodność, specyfika, możliwości wykorzystania” prowadził dr hab. Paweł Czarnota, kierownik Pracowni Naukowo-Edukacyjnej Gorczańskigo Parku Narodowego. Uczestniczyło w nich 20 osób. Warsztaty składały się z zajęć stacjonarnych w Gajówce Mikołaja w Łopusznej (wykład wprowadzający do lichenologii, prezentacja porostów i ich roli w środowisku) oraz zajęć terenowych na szlaku spacerowym na polanę Żubrowisko, podczas których nauczyciele obserwowali i identyfikowali porosty i ich siedliska.
* Europejski Dzień Parków Narodowych
To coroczna impreza edukacyjna dla uczniów klas V szkół podstawowych z Gminy Niedźwiedź, organizowana 24 maja. W tegorocznej uczestniczyły 74 osoby. Jej tematem były płazy i gady występujące w Gorczańskim Parku Narodowym,  
* w corocznej akcji ochrony miejsc rozrodu płazów, organizowanej wspólnie z Gimnazjum Nr 4 w Mszanie Górnej uczestniczyło 6 osób. Działania ochronne prowadzone były na drodze wojewódzkiej Mszana Dolna – Zabrzeż, w miejscowości Mszana Górna na odcinku ok. 800 m.
* w imprezie edukacyjnej „Święto Drzewa” organizowanej wspólnie z Starostwem Powiatowym w Limanowej wzięło udział 92 uczniów z 2 szkół (Zespół Placówek Oświatowych w Podobinie, Zespół Placówek Oświatowych w Mszanie Górnej). Posadzono 17 drzew.
* odbyły się dwa otwarte wykłady, na których zaprezentowano przyrodę innych obszarów, uczestniczyło w nich 80 osób.
W 2012 r. dwukrotnie zorganizowano spotkanie z podróżnikami: Markiem Żołądkiem: w Dyrekcji GPN pt. „Góra Fuji i Japonia” oraz z Markiem Majerczakiem w Gajówce Mikołaja w Łopusznej pt. „Góry Rumunii”. W spotkaniach wzięli udział uczniowie okolicznych szkół podstawowych i gimnazjów.
* rajd turystyczny, organizowany dla uczniów I LO w Nowy Targu, poprzedzony szeroką informacją o walorach Gorczańskiego Parku Narodowego oraz zwiedzeniem ekspozycji w Gajówce Mikołaja – 22 osoby.
* sobotnia otwarta wycieczka dla młodzieży pt. „Wiosna na gorczańskich szlakach” (wędrówka ścieżką edukacyjną „Z Łopusznej na Jankówki”) – 13 osób.
* w akcji „Wielkie sprzątanie Gorców” (ścieżki edukacyjne w O.O.Turbacz: Dolina Kamienicy i Dolina Gorcowego Potoku), zorganizowanej wspólnie z Gorczańską Organizacją Turystyczną z Kamienicy, uczestniczyli uczniowie ze Szkoły Podstawowej z Zasadnego – 20 osób.
działania dla odwiedzających GPN turystów, w których uczestniczyło 2.126 osób, t.j.
* szkolenia przewodników beskidzkich (2) – 63 osób.
W 2012 r. GPN zorganizował dwa szkolenia dla przewodników beskidzkich pt. „Ślady i tropy zwierząt”. Przewodnicy uczestniczyli w aktywnych warsztatach, poznali ekspozycję w Gajówce Mikołaja oraz zasady udostępniania doliny Łopusznej dla odwiedzających. Wzięli także udział w wycieczce szkoleniowej ścieżką edukacyjną „Z Łopusznej na Jankówki”.
* imprezy edukacyjne plenerowe (4), w których uczestniczyło 1.310 osób, tj.
- impreza edukacyjna połączona z warsztatami etnograficznymi pt. „Tradycje świętojańskie górali karpackich”. Dawne tradycje i obrzędy zaprezentowała p. Maria Załuska – Brylak z Muzeum Etnograficznego w Nowym Sączu - 60 osób,
- wakacyjna impreza pt. „Nasze Gorce”, zorganizowana wspólnie z Wiejskim Ośrodkiem Kultury w Ochotnicy Górnej – 500 osób.
- impreza edukacyjna „Bezpieczne góry” zorganizowana wspólnie z Wojewódzką Komendą Policji, GOPR Grupa Podhalańska i Strażą Graniczną Jej głównym celem było podniesienie świadomości na temat zagrożeń, które mogą wystąpić na górskich szlakach turystycznych – 150 osób.
- Piknik rodzinny w Tatrzańskim Parku Narodowym – 600 osób.
* uroczyste otwiercie wystawy (2), w którym uczestniczyło 195 osób.
W 2012 roku zorganizowano dwa wernisaże: uroczyste otwarcie wystawy prac twórców, zrzeszonych w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych Oddział Mszana Dolna, które odbyło się w Dyrekcji GPN (45 osób) oraz uroczyste otwarcie wystawy fotograficznej „Gorce z lotu ptaka”, połączone z prezentacją Gorczańskiego Parku Narodowego oraz jego walorów przyrodniczych i kulturowych w Gminnej Bibliotece Publicznej w Tymbarku (150 osób).  
* wakacyjne otwarte wycieczki edukacyjne (3), w których wzięło udział 15 osób.
Jak co roku, tematem głównym poszczególnych wycieczek były:
- Życie w wodzie na łące i w lesie, na ścieżce edukacyjnej „Z Łopusznej na Jankówki” – 5 osób,
- Bohaterowie Władysława Orkana, na ścieżce edukacyjnej „Na Turbaczyk” – 5 osób,
- Spotkania z gorczańską przyrodą, na ścieżce edukacyjnej „Dolina Kamienicy” – 5 osób.
* inne wycieczki szkoleniowe (8), w których uczestniczyło 222 osoby.
Były to m.in. wycieczka dla pracowników samorządowych z Norwegii, dla członków SiTLiD (współorganizacja z Nadleśnictwem Limanowa i RDLP Kraków), dla pracowników górskich parków narodywch w ramach szkolenia narcierskiego, wycieczki dla pracowników Kampinoskiego Parku Narodowego).
* wykłady, prezentacje (4 x) - 285 osób
m.in. wykład nt. walorów przyrodniczych i kulturowych Gorców dla: członków Rady Łowieckiej z Nowego Sącza, uczestników warsztatów GEOGORCE, uczestników akcji „Odkryj Beskid Wyspowy”,  
* we wrześniu w Gajówce Mikołaja zorganizowano wieczór poezji Wandy Szado Kudasikowej, poetki z Nowego Targu, w którym wzięło udział 20 osób.
* akcja „Czyste góry” sprzątanie szlaków i ścieżek edukacyjnych w otoczeniu doliny Łopusznej tj. „Partyzancką ścieżką na Turbacz”, „Z Łopusznej na Jankówki”, fragment szlaku czerwonego, zorganizowana dla pracownikow firmy Cummins – 20 osób.
Edukacja realizowana w terenowej sali edukacyjnej w Chacie GPN na Hali Długiej
W okresie letnim tj. od maja do sierpnia w wybrane dni, głównie w soboty i niedziele udostępniano dla turystów terenową salę edukacyjną w budynku dawnej owczarni na Hali Długiej i znajdującą się tam ekspozycję nt. gorczańskich polan (przyroda, walory kulturowe). W trakcie dyżurów prowadzona była sprzedaż wydawnictw GPN i informacja turystyczna.
W 2012 roku odbyło się 9 dyżurów, które pełniły stażystki zatrudnione w Zds. EiUP: Małgorzata Józefiak, absolwentka Wydziału Biologiczno - Geograficznego Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie i Joanna Wilczyńska, absolwentka Uniwersytetu Rolniczego w Poznaniu.
Terenową salę edukacyjną odwiedziło: 96 osób.
Edukacja realizowana w terenowej bazie edukacyjnej „Gajówka Mikołaja”
Od 5 maja 2012 roku do 14 października 2012 roku w Gajówce Mikołaja w Łopusznej prowadzone były dyżury edukacyjne. W miesiącach: maj, czerwiec oraz wrzesień, październik Gajówka Mikołaja czynna była w soboty i niedziele. Łącznie we wskazanym okresie odbyło się 47 dyżurów edukacyjnych.
W 2012 roku Gajówkę Mikołaja odwiedziło 667 osób, w tym:
323 turystów indywidualnych,
354 osoby w grupach zorganizowanych.
Największą liczbę turystów indywidualnych odnotowano w czerwcu.
W załączeniu szczegółowe sprawozdanie „Edukacja w Gajówce Mikołaja w 2012 r.”, sporządzone przez Mariolę Stefanik.
W Gajówce Mikołaja w Łopusznej udostępniana była ekspozycja w sali wystawienniczej, sprzedaż wydawnictw i informacja turystyczna.
Wśród grup odwiedzających obiektprzeważały grupy szkolne (12), z których 6 uczestniczyło dodatkowo w aktywnych zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez pracowników Zespołu ds. Edukacji i Udstępniania Parku.
Kolejne 7 grup to uczestnicy szkoleń i imprez otwartych., przygotowanych przez Zespół ds. Edukacji i Udostępniania Parku w ramach oferty edukacyjnej tj. warsztaty dla nauczycieli, szkolenia przewodników beskidzkich, otwarte wycieczki wakacyjne, wieczory poetyckie, warsztaty i prelekcje dla uczniów.
Dyżury w Gajówce Mikołaja pełnili pracownicy Zds.EiUP, O.O.Kiczora, ZOP.
Imprezy edukacyjne zorganizowane w Gajówce Mikołaja:
- warsztaty dla nauczycieli: pt. pt.”Porosty – różnorodność, specyfika, możliwości wykorzystania”, które prowadził dr hab. Paweł Czarnota, kierownik Pracowni Naukowo-Edukacyjnej Gorczańskigo Parku Narodowego,
- dwa szkolenia dla przewodników beskidzkich pt. „Ślady i tropy zwierząt”, połączone z wycieczką szkoleniową ścieżką edukacyjną „Z Łopusznej na Jankówki”,
- wycieczki otwarte:
„Wiosna na gorczańskich szlakach”
„Spotkania z gorczańską przyrodą”
- impreza edukacyjna połączona z warsztatami etnograficznymi pt. „Zwyczaje świętojańskie górali karpackich”, przeprowadzonymi przez mgr Marię Brylak - Załuską z Muzeum Etnograficznego w Nowym Sączu,
- prelekcja i pokaz slajdów pt.”Góry Rumunii” przeprowadzona przez M. Majerczaka dla uczniów Gimnazjum w Łopusznej,
- spotkanie z cyklu „Z poezją ku jesieni”, w trakcie którego swoją twórczość prezentowała p. Wanda Szado Kudasik z Nowego Targu.
- „Czyste góry” – sprzątanie szlaków turystycznych i ścieżek edukacyjnych w otoczeniu doliny Łopusznej.
Dla Gajówki Mikołaja opracowano specjalną ofertę edukacyjną, która została zamieszczona na stronie internetowej GPN i przekazana do szkół współpracujących z Gorczańskim Parkiem Narodowym, głównie z powiatu nowotarskiego.
Wystawy
Gorczański Park Narodowy zorganizował w 2012 roku 10 wystaw fotograficznych, w tym 5 poza obiektami GPN. Obejrzało je łącznie 8.182 osób. Były to:
* wystawy w Dyrekcji GPN (razem oglądających: 1.183)
- „Cztery pory roku w Gorcach” (styczeń - luty) – 131 osób,
- „Krajobraz górski 2012” wystawa prac fotograficznych nagrodzonych w 31. konkursie im. Jana Sunderlanda organizowanym przez MOK w Nowym Targu (marzec - czerwiec) – 630 oglądających,
- wystawa fotograficzna Kazimierza Pańszczyka pt.„Ptaki Kotliny Nowotarskiej” (lipiec – listopad) – 372 ogladających,
- wystawa prac członków Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych Oddział Mszana Dolna – (grudzień – nadal) - 50 osób.
* wystawy Gorczańskiego Parku Narodowego w innych obiektach (razem oglądających: 6.999):
- wystawę fotograficzną pt. „Gorce z lotu ptaka” prezentowano w następujących obiektach:
 w siedzibie Pienińskiego Parku Narodowego (styczeń – czerwiec) – 6.132 osoby,
w Gminnej Bibliotece Publicznej w Tymbarku (wrzesień – październik) – 400 osób,
w siedzibie Babiogórskiego Parku Narodowego w Zawoi (grudzień – nadal) – 30 osób,
- wystawę fotograficzną pt. „Grzyby” pokazano w „Galerii Bakałarz” przy Bibliotece Pedagogicznej w Myślenicach (wrzesień - październik) – 277 oglądających,
- wystawę „Gorczański Park Narodowy w obiektywie”, prezentowano w Wiejskim Ośrodku Kultury w Ochotnicy Górnej (styczeń – 15 kwiecień) - 100 osób.
- wystawę fotograficzną pt. „W gorczańskiej puszczy” prezentowano w restauracji „Dwór” w Kamienicy w czasie konferencji SITLID – 60 osób.
Udostępnianie GPN i edukacja na szlakch turystycznych
W 2012 roku kontynuowano realizację projektów pt. „Ochrona przyrody GPN poprzez modernizację jego infrastruktury turystycznej – etap 1 i etap 2”. Są one współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko.
Wykonano następujące zadania:
- przebudowa pól biwakowych na polanach: Trusiówka w Lubomierzu - Rzekach i Oberówka w Koninkach i wyposażenie w nowe urządzenia, tj. stoły i ławy, wiaty odpoczynkowe, kosze na śmieci i miejsca na ognisko.
- remont żółtego szlaku turystycznego na odcinku od przełęczy Borek do Hali Turbacz,
- organizacja miejsc wypoczynkowych (40) oraz punktów widokowych (20) na szlakach pieszych, spacerowych, rowerowych i ścieżkach poprzez zamontowanie ławek, ławostołów, stojaków na rowery, koszy na śmieci, tablic informacyjnych,
- renowacja tablic informacyjnych na terenie GPN (80 szt.). Część z nich została postawiona na nowych drewnianych konstrukcjach, zgodnych z „Koncepcją jednolitego systemu informacji wizualnej i małej infrastruktury turystycznej w Gorczańskim Parku Narodowym”.
Opracowano nową szatę graficzną tablic GPN i zmieniono treść zamieszczanych informacji.
- wykonanie oznakowania ostrzegawczego i informacyjnego na szlakch pieszych, spacerwoych, rowerowych i ścieżkach edukacyjnych.
W ramach w.w. projektu wydano zestaw folderów prezentujących walory turystyczne wyremontowanych szlaków turystycznych i ścieżek edukacyjnych (7 folderów).
W 2012 roku Gorczański Park Narodowy odwiedziło ok. 70.000 osób.
- podjęto wspólpracę ze Stowarzyszeniem Eko i Agroturystycznym Gazda w Niedźwiedziu dot. zintegrowanej oferty turystycznej gminy Niedźwiedź.
W załączeniu: Sprawozdanie z działalności w zakresie Udostępniania GPN dla turystyki w 2012 r. sporządzone przez Krystynę Tomasiewicz.
Wydawnictwa GPN
W 2012 roku działalność wydawnicza ze względów finansowych była ograniczona. Nie udało się wydać ani jednego numeru kwartalnika „Salamandra”. W minionym roku, dzięki finansowej pomocy Urzędu Gminy w Ochotnicy Dolnej, wznowiony został przewodnik po ścieżce edukacyjnej „Dolina potoku Jaszcze”, w nakładzie 2000 egz., a ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w ramach projektu „Czynna ochrona gatunków fauny związanych z małymi zbiornikami w Gorczańskim Parku Narodowym i jego otoczeniu” ukazało się wydawnictwo edukacyjne pt. „Gorczańskie wody”, w nakładzie 3000 egz.
Zaktualizowana została treść topograficzna i infromacyjna na mapie pt. „Gorczański Parn Narodowy” w skali 1:25 000, wydanej w II kw. 2012 r. przez wydawnictwo Compass.
W ramach projektu pt. „Ochrona przyrody GPN poprzez modernizację jego infrastruktury turystycznej” wydano zestaw 7 folderów, każdy w nakładzie 2000 egz., prezentujących walory przyrodnicze wyremontowanych szlaków turystycznych i ścieżek edukacyjnych, tj.:
Dolina potoku Turbacz,
Dolina Kamienicy,
Dolina Gorcowego Potoku,
Dolina potoku Jaszcze,
Park dworski hr. Wodzickich i góra Chabówka,
szlaku żółtego: Lubomierz – Kudłoń –Turbacz,
szlaku czarnego: Lubomierz – Kudłoń – Konina.
Z wydawnictw Gorczańskiego Parku Narodowego skorzystało 3.829 osób.
Informacja o Gorczańskim Parku Narodowym i podejmowanych przez niego działaniach dla ochrony przyrody oraz walorów kulturowych dotarła także do wielu osób za pośrednictwem naszych wydawnictw. W 2012 roku udostępniono uczniom, nauczycielom, indywidualnym turystom i wczasowiczom, przewodnikom beskidzkim, mieszkańcom otuliny Parku, następujące wydawnictwa GPN:
* foldery i plakaty informacyjne – 258 egz.
* zestaw folderów szlaków i ścieżek edukacyjnych (7 tytułów) – 750 egz.
* mapa Gorczańskiego Parku Narodowego – 265 egz.
* przewodniki po ścieżkach edukacyjnych GPN – 1.355 egz. tj.
 Dolina Potoku Jaszcze – 42 egz.
 Dolina Potoku Turbacz – 126 egz.
Dolina Gorcowego Potoku – 3 szt.
Dolina Kamienicy – 8 szt.
 Z Łopusznej na Jankówki – 261 egz.
 Partyzancką ścieżką na Turbacz – 328 egz.
 Wokół doliny Poręby – 31 egz.
 Z Turbacza na Jaworzynę Kamienicką – 217 egz.
 Park dworski hr Wodzickich i góra Chabówka – 184 szt.
 Na Turbaczyk –155 szt.
* zeszyty ćwiczeń do dwóch ścieżek edukacyjnych – 60 egz.
* wydawnictwo edukacyjne pt. „Przyroda gorczańskich polan” – 435 egz.
* wydawnictwo edukacyjne pt. „Tajemnice gorczańskiej puszczy” – 456 egz.
* wydawnictwo edukacyjne „Gorczańskie wody” – 250 egz.
Strona internetowa Gorczańskiego Parku Narodowego odwiedzana była ok. 344.587 razy (liczba zarejestrowanych odsłon), przy czym 57.093 osoby to stali użytkownicy strony.
Na stronie internetowej ukazywały się aktualne informacje o bieżących działaniach Gorczańskiego Parku Narodowego, a także zaproszenia na wszystkie organizowane wydarzenia edukacyjne i wystawy. Dostępna była oferta edukacyjna i kalendarium imprez. W tym roku ukazało się wiele informacji nt. aktualności ze świata przyrody Opracowana zostala także nowa podstrona poświęcona parkowi dworskiemu w Porębie Wielkiej.
Wykonano niewielką modernizację strony, ułatwiajacą nawigację, a przez to dostęp do informacji.
Działał także system kontaktowania się z Parkiem z poziomu strony internetowej, za pośrednictwem formularza kontaktowego.


sporządziła: Ewa Strauchmann