Sprawozdanie z działalności edukacyjnej w Gorczańskim Parku Narodowym w roku 2018.
Działania edukacyjne prowadzone były przez pracowników Zespołu ds. Edukacji i Udostępniania Parku, a także pracowników Pracowni Naukowo – Edukacyjnej, Zespołu Ochrony Przyrody, pracowników terenowych Służby Parku, Dyrektora GPN i jego Zastępcę.
Zadania realizowane w zakresie edukacji i udostępniania Parku finansowane były ze środków własnych, a także w ramach realizowanych projektów:
- „Adaptacja zabytkowego obiektu architektonicznego na Ośrodek Edukacyjny GPN oraz zagospodarowanie edukacyjne parku dworskiego w Porębie Wielkiej”, POIS.02.04.00-00-0051/16-00, realizowany w ramach działania 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna. Oś priorytetowa II Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko.
- „Działania ochrony przyrody metodami gospodarki leśnej i inne działania prowadzone na terenie Gorczańskiego Parku Narodowego w 2018”, finansowany ze środków Funduszu Leśnego, w ramach umowy EZ.0290.1.10.2018.
W 2018 roku został przeniesiony Ośrodek Edukacyjny GPN wraz z biblioteką GPN do nowego obiektu – zaadoptowanej do celów edukacyjno-wystawienniczych dawnej oficyny dworskiej, położonej w zabytkowym parku dworskim, Poręba Wieka 4.
W różnorodnych bezpośrednich (czynnych) działaniach edukacyjnych kierowanych do uczniów i nauczycieli, mieszkańców miejscowości sąsiadujących z GPN, a także odwiedzających Park turystów uczestniczyło 12.841 osób, tj.:
zajęcia edukacyjne dla uczniów i studentów – 4.291 osób,
inne działania edukacyjne dla szkół – 259 osób,
działania edukacyjne dla turystów – 7.508 osób,
oglądający ekspozycję w Gajówce Mikołaja – 660 osób,
wolontariat na rzecz GPN – 123 osoby.
W 2018 roku wystawy Gorczańskiego Parku Narodowego prezentowane w Dyrekcji GPN w Porębie Wielkiej oraz w Ośrodku Edukacyjnym GPN (fragment wystawy fotograficznej „Gorce w NATURZE 2000) obejrzało 868 osób.
DZIAŁANIA KIEROWANE DO UCZNIÓW I NAUCZYCIELI
W 2018 roku przeprowadzono zajęcia edukacyjne dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów oraz studentów - uczestniczyło w nich łącznie 4.291 osób, tj. w stacjonarnych (74) – 3.401 osoby w terenowych (40) – 890 osób.
Zajęcia edukacyjne prowadzone są w oparciu o stałą ofertę edukacyjną dla szkół, która jest z roku na rok poszerzana i uatrakcyjniania. Oferta prezentowana jest na stronie internetowej GPN, w postaci folderów informacyjnych i innych wydawnictw trafia do szkół, głównie z województwa małopolskiego.
Zajęcia stacjonarne, odbywające się w salach edukacyjnych GPN lub w szkołach, w Domu Wczasów Dziecięcych w Porębie Wielkiej to głównie: prezentacje, prelekcje, pokazy filmów, lekcje tematyczne, zajęcia warsztatowe o różnorodnej tematyce, które ostatnio cieszą się coraz większą popularnością. Aktywne zajęcia terenowe prowadzone są na ścieżkach edukacyjnych GPN, a także w otoczeniu terenowej bazy edukacyjno-wystawienniczej Gajówka Mikołaja w Łopusznej.
inne formy działalności edukacyjnej (10), w których uczestniczyło 259 osób, tj.
*warsztaty dla nauczycieli (2x) –30 osób,
- warsztaty szkoleniowe dla nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjów pt. „Najpiękniejsze wśród owadów – motyle” – 22 osoby
- warsztaty dla nauczycieli nauczania zintegrowanego, rozpoczynających realizację programu edukacyjnego „Czym skorupka za młodu nasiąknie… „ – 8 osób
* konkurs Gorczańskiego Parku Narodowego ”Kwiaty Gorców. Poznaj 50 gatunków kwiatów” (39 uczestników)
W 2018 roku odbył się konkursy wiedzy dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów pt. „Kwiaty Gorców. Poznaj 50 gatunków kwiatów”. Konkurs popularyzował wiedzę o roślinach rzadkich, zagrożonych i chronionych, występujących w Gorczańskim Parku Narodowym. Przeprowadzony został w dwóch kategoriach wiekowych:
I. szkoły podstawowe (klasy IV – VI),
II. gimnazja.
Przebiegał w dwóch etapach: eliminacje szkolne i finał w Gorczańskim Parku Narodowym.
Konkurs finałowy odbył się 7.06.2018 r. w Dyrekcji GPN w Porębie Wielkiej.
Uczestniczyło w nim:
kategoria szkoły podstawowe: 21 uczniów z 21 szkół podstawowych
kategoria gimnazja: 18 uczniów z 18 gimnazjów
Uczniowie wykazywali się wiedzą z zakresu praktycznego rozpoznawania gatunków roślin, wiedzy nt. biologii, miejsca występowania, statusu ochronnego poszczególnych gatunków roślin.
* Spotkanie tropicieli przyrody – gra terenowa dla uczniów szkół podstawowych z gminy Nowy Targ. W zajęciach, odbywających się w Gajówce Mikołaja i na szlaku spacerowym „Na polanę Żubrowisko” uczestniczyło 30 osób.
* w imprezie edukacyjnej „Święto Drzewa” organizowanej wspólnie z Starostwem Powiatowym w Limanowej wzięło udział 89 uczniów z 4 szkół podstawowych (4 spotkań: Szkoła Podstawowa nr 1 w Lubomierzu, Szkoła Podstawowa nr 2 w Lubomierzu, Zespół Placówek Oświatowych nr 1 w Mszanie Górnej, Szkoła Podstawowa nr 2 Kasince Małej).
* w imprezie edukacyjnej „Święto buka” zorganizowanej w Gajówce Mikołaja w Łopusznej w dniu 4.10.2018 r. uczestniczyło 36 uczniów ze Szkoły Podstawowej w Łopusznej. Imprezę współorganizowało Nadleśnictwo Nowy Targ. Uczestnicy w aktywny sposób, podczas wycieczki terenowej, wykonywali zadania i uczestniczyli w zabawach przybliżających wiedzę o głównym gatunku lasotwórczym w Gorczańskim Parku Narodowym. Imprezę edukacyjną włączono na stałe do kalendarza imprez organizowanych przez Z ds. E i UP w Gajówce Mikołaja w Łopusznej
* pomoc w organizacji konkursu międzyszkolnego dla szkół z gminy Dobra z okazji Dnia Ziemi w Specjalnym Ośrodku Szkolno – Wychowawczym w Dobrej 35 osób.
DZIAŁANIA DLA ODWIEDZAJĄCYCH GPN TURYSTÓW ORAZ SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ, 27 wydarzeń, w których uczestniczyło 7.508 osb tj.:
* szkolenia przewodników beskidzkich (3) – 60 osób,
w 2018 r. GPN zorganizował 3 szkolenia dla przewodników beskidzkich. Przewodnicy uczestniczyli w zajęciach stacjonarnych i terenowych nt. „Gorczańskie polany – przyroda, kultura i ochrona” (12, 19, 20.05.2018 r.)
* plenerowe imprezy edukacyjne (8), w których uczestniczyło 6.980 osób, tj.
- „Majówka w Gajówce” (130 osób). Plenerowa impreza edukacyjna odbyła się w dniu 20.05.2018 r. (niedziela), zorganizowana przy współudziale GOK w Łopusznej. Skierowana była głównie do mieszkańców Łopusznej. Oprócz nabożeństwa majowego w programie znalazły się: występ zespołu regionalnego „Mali Łopuśnianie”, zwiedzanie ekspozycji, ognisko, poczęstunek.
- festyny (2) pt. „Weekend z Gorczańskim Parkiem Narodowym”:
w parku dworskim w Porębie Wielkiej w dniach: 6,7.05. 2018 r. – 1.700 osób,
na polanie Trusiówka w Lubomierzu Rzekach w dniach: 5,6.08.2018 r. – 1.200 osób.
Poprzez zabawy i konkursy turyści poznawali przyrodę i kulturę Gorców. Dowiadywali się także, jak bezpiecznie wędrować po górach. Festyny zorganizowano przy współpracy z Grupą Podhalańską GOPR, Komendą Wojewódzką Policji, gminą Mszana Dolna, lokalnymi artystami, Nadleśnictwem Limanowa, rękodzielnikami i właścicielami gospodarstw agroturystycznych.
- plenerowa impreza edukacyjna pt. „Wakacyjne przygody na ścieżkach przyrody – Zwierzęta Gorców” (150 osób), która odbyła się w dniu 8.07.2018 r. w Gajówce Mikołaja w Łopusznej. W programie imprezy znalazł się m.in. zajęcia stacjonarne i terenowe (prezentacja, zabawy, zgadywanki) nt. fauny Gorców,
- plenerowa impreza rodzinna pt. „Spotkania z Gorcami” w dolinie potoku Jaszcze, zorganizowana wspólnie z Wiejskim Ośrodkiem Kultury w Ochotnicy Górnej (600 osób). Uczestnicy mogli wziąć udział w grach i zabawach edukacyjnych, uzyskać informację przyrodniczą i turystyczną a także zakupić wydawnictwa GPN, w trakcie imprezy promowany był także program edukacyjny „Przyjaciel Parku Narodowego”.
- festyn rodzinny „Mundurowy Dzień Dziecka” w Rabce, zorganizowany przez Miejski Ośrodek Kultury w Rabce (2.000 osób). Uczestniczyli w nim także pracownicy GPN, poprzez zabawy i aktywne zajęcia dzieci mogły poznać ciekwostki dotyczące wybranych przedstawicieli fauny Gorców.
- Dzień otwarty w Roztoczańskim Parku Narodowym w dniu 11.08.2018 r. – plenerowa impreza edukacyjna w Roztoczańskim Parku Narodowym – udział pracowników GPN – 1.000 uczestników,
- dla uczestników imprezy „Gorczańskie spotkania z Janem Pawłem II w Lubomierzu - Rzekach” w dniu 10.06.2018 r. udostępniono schron Papieżówka wraz z informacją o obiekcie i związkach Jana Pawła II z Gorcami, odwiedziło go ok. 200 osób. Impreza edukacyjne organizowana jest cyklicznie w czerwcu przez Urząd Gminy w Mszanie Dolnej, Sołectwo, OSP i Parafię w Lubomierzu. Główna cześć uroczystości odbywa się przy granicy GPN na polanie Ogrody,
* aktywne zajęcia terenowe dla turystów indywidualnych (9) – 161 osób. Zajęcia aktywne dla grup rodzinnych, prowadzone głównie w parku dworskim i na ścieżce edukacyjnej „Park dworski hr Wodzickich i góra Chabówka” w okresie ferii zimowych (5 spotkań, 100 osób) oraz w okresie wakacji (4 spotkania, 61 osób). W zajęciach uczestniczyły głównie grupy rodzinne wypoczywające w pensjonatach: Górski Raj w Koninkach i Szczebel w Mszanie Dolnej.
* wykłady, prezentacje (2; 48 osób),
* wycieczki, szkolenia terenowe (4; 59 osób)
- wycieczka edukacyjna (3) pracowników Parku Narodowego Słowacki Raj w dniach: 25 – 26.06.2018 r. – 15 osób,
- zajęcia terenowe dla słuchaczy Podyplomowych Studiów Ochrony Przyrody im. Prof. S. Myczkowskiego na Wydziale Leśnych UR w Krakowie - 14 uczestników,
* realizacja programu „Przyjaciel parku narodowego” - w 2018 roku kontynuowano współpracę z innymi parkami narodowymi Małopolski w związku z wspólnym programem, przeznaczonym dla rodzin z dziećmi w wieku młodszym. Program zachęca do aktywnego odwiedzania parków narodowych, służy turystyce rodzinnej o charakterze edukacyjnym. W ciągu całego roku wydano 1.000 egz. zeszyt z zadaniami pt. „Przyjaciel Gorczańskiego Parku Narodowego”, rozdano ok. 200 medali „Przyjaciela parku narodowego” dzieciom, które złożyły uroczyste przyrzeczenie przed pracownikiem Parku. Program będzie kontynuowany w kolejnych latach.
EDUKACJA REALIZOWANA W TERENOWEJ SALI EDUKACYJNEJ W CHACIE GPN NA HALI DŁUGIEJ
W 2018 roku nie odbył się żaden dyżur edukacyjny w terenowej sali edukacyjnej w budynku dawnej owczarni na Hali Długiej. Powodem były: brak chętnych wolontariuszy, a także konieczność realizacji dyżurów edukacyjnych w Gajówce Mikołaja w Łopusznej.
EDUKACJA REALIZOWANA W TERENOWEJ BAZIE EDUKACYJNEJ „GAJÓWKA MIKOŁAJA”
W roku 2018 sezon edukacyjny w Gajówce Mikołaja rozpoczął się 20 maja, a zakończył 30 października. W tym okresie dyżury edukacyjne (sobota i niedziela) odbywały się wyłącznie w okresie wakacyjnym. Łącznie we wskazanym okresie Gajówka Mikołaja była otwarta dla odwiedzających 18 dni (soboty i niedziele) w godzinach 10.00 – 16.00. Ponadto w dni robocze Gajówkę Mikołaja udostępniano w celu realizacji zamówionych zajęć edukacyjnych.
Dyżury w Gajówce Mikołaja pełnili pracownicy Zds.EiUP, O.O.Kiczora, ZOP, a także wolontariusze. Podczas dyżuru udostępniana była ekspozycja przyrodniczo – historyczna, prowadzono sprzedaż wydawnictw, odwiedzający mogli uzyskać informację nt. turystycznego i edukacyjnego udostępniania Parku, a także wziąć udział w programie edukacyjnym „Przyjaciel parku narodowego”.
W 2018 roku Gajówkę Mikołaja odwiedziło 660 osób, w tym:
100 turystów indywidualnych,
560 uczestników imprez edukacyjnych i grupy zorganizowane.
Wśród turystów indywidualnych odwiedzających w 2018 roku Gajówkę Mikołaja były m.in. grupy rodzinne uczestniczące w projekcie 5 parków narodowych pt. „Przyjaciel parku narodowego”.
W 2018 roku zorganizowano w Gajówce Mikołaja szereg imprez edukacyjnych.
Odbyły się tu m.in. zajęcia terenowe i stacjonarne dla uczniów, gra terenowa dla uczniów Szkoły Podstawowej w Łopusznej pt. „Spotkanie tropicieli przyrody”, „Święto buka” oraz imprezy plenerowe dla grup rodzinnych: „Majówka w Gajówce”, „Wakacyjne przygody na ścieżkach przyrody. Zwierzęta Gorców”.
W załączeniu szczegółowe sprawozdanie „Edukacja w Gajówce Mikołaja w 2018 r.” sporządzone przez M. Stefanik.
WYSTAWY
Gorczański Park Narodowy zorganizował w 2018 roku 3 wystawy fotograficzne, w siedzibie Gorczańskiego Parku |Narodowego w Porębie Wielkiej 590. Obejrzało je łącznie 448 osób. Były to:
- Murawy naskalne Pienin – wystawa fotograficzna Pienińskiego Parku Narodowego (styczeń – luty) – 125 oglądających,
- Krajobraz górski 2017 - wystawa prac fotograficznych, nagrodzonych w 36. konkursie im. Jana Sunderlanda, organizowanym przez MOK w Nowym Targu (marzec - kwiecień) – 31 oglądających,
- Łąki pienińskie wystawa fotograficzna Pienińskiego Parku Narodowego – 292 oglądających.
Fragment wystawy fotograficznej „Gorce w Naturze 2000” prezentowana jest w Ośrodku Edukacyjnym GPN (sala konferencyjna). Dotychczas obejrzało ją 420 osób.
W załączeniu sprawozdanie z organizacji wystaw w Gorczańskim Parku Narodowym w 2018 roku, sporządzone przez A. Kurzeja.
UDOSTĘPNIANIE DLA TURYSTYKI
W roku 2018 w ramach zadania z zakresu udostępniania Parku dla turystyki finansowane były ze środków funduszu leśnego, w ramach projektu: „Działania ochrony przyrody metodami gospodarki leśnej i inne działania prowadzone na terenie Gorczańskiego Parku Narodowego w 2018 roku”, Umowa Nr EZ.0290.1.10.2018
Zrealizowano działania na kwotę 406.125,99 zł. Były to m.in.:
1. Bieżące utrzymanie dwóch miejsc biwakowych na polanach: Trusiówka i Oberówka. tj:
- prace konserwacyjne: malowanie ogrodzenia na miejscu biwakowym Trusiówka,
- koszenie miejsc biwakowych, wywóz nieczystości.
- remont infrastruktury biwakowej w miejscu biwakowym na p[olania Trusiówka
2. Konserwacja, remonty, ulepszenie pozainwestycyjne infrastruktury szlaków i ścieżek edukacyjnych, dla zapewnienia ochrony przyrody i bezpieczeństwa odwiedzających, tj:
- usuwanie drzew powalonych, uszkodzonych, martwych, usuwanie stojącego posuszu na 122 km szlaków i ich bezpośredniego otoczenia,
- prace konserwacyjne urządzeń technicznych na 71,73 km szlaków i ścieżek edukacyjnych oraz urządzeń technicznych na szlakach (czyszczenie sączków, brodów, progów);
- zapobieganie erozji na 3 szlakach turystycznych, a także 4 ścieżek edukacyjnych poprzez ich naprawy i remonty:
żółty szlak na odcinku: Pustak – przełęcz Borek,
czarny szlak na odcinku: polana Jankówki – Rąbaniska
czerwony szlak na odcinku: Wierchy Zarębskie – polana Rąbaniska
ścieżka edukacyjna: „Dolina Kamienicy”
ścieżka edukacyjna: „Dolina Gorcowego Potoku”
ścieżka edukacyjna: Park dworski hr Wodzickich i góra Chabówka”
ścieżka edukacyjna: Z Łopusznej na Jankówki”.
3. Konserwacja, remonty i ulepszanie pozainwestycyjne małej infrastruktury szlaków turystycznych i ścieżek edukacyjnych:
- konserwacja 19 tablic, 11 drogowskazów, 8 ławostołów, 5 ławek,
- uzupełnienie małej infrastruktury szlaków i ścieżek edukacyjnych – montaż 11 słupków z oznakowaniem, 2 ławostołów, 10 słupków na ścieżkach edukacyjnych, demontaż 5 tablic oraz wykonanie i montaż w terenie 7 nowych tablic.
4. Zapewnienie bezpieczeństwa odwiedzających na szlakach turystycznych i ścieżkach edukacyjnych
- usuwanie drzew powalonych, martwych zagrażających bezpieczeństwu turystów- 122 km
5. Adaptacja do celów udostępniania turystycznego:
remont szałasu na polanie Wzorowej oraz remont schronu Papieżówka – stojących przy uczęszczanych szlakach turystycznych.
6. Bieżące utrzymanie szlaków turystycznych i ścieżek edukacyjnych:
- oczyszczanie szlaków i ścieżek ze śmieci – 122 km,
- zakup worków na śmieci.
- demontaż, usuwanie 4 tablic, naprawa 2 tablic zagrażających bezpieczeństwu turystów na płatnych szlakach i ścieżkach edukacyjnych oraz wykonanie i zainstalowanie w terenie 4 nowych tablic,
Ponadto w sezonie letnim (od 1 maja – 31 października) realizowano:
- obsługę parkingu i miejsca biwakowego na polanie Trusiówka w Lubomierzu- Rzekach,
- obsługę punktu sprzedaży biletów w Koninkach oraz miejsca biwakowego na polanie Oberówka.
- przeprowadzono 3 szkolenia dla przewodników beskidzkich, w których uczestniczyło 60 osób.
W załączeniu szczegółowe sprawozdanie pt. : „Realizacja zadań z zakresu Udostępniania GPN dla turystyki – ze środków funduszu leśnego (Umowa EZ.0290.1.10.2018 z dnia 13.08.2018 r.)
WOLONTARIAT
W 2018 roku realizowany był program wolontariatu w Gorczańskim Parku Narodowym (6 x, 123 osoby). Uczestniczyli w nim:-
- pracownicy firmy Cummins LTD Kraków– 25 osób,
- pracownicy firmy HSBC Kraków – 80 osób
- pracownicy firmy UBC Kraków – 15 osób.
Wolontariusze sprzątali szlaki i polany w O.O.Kudłoń i O.O.Suhora. Do programu przystąpiły także osoby prywatne - 1 wolontariusz pracował w bibliotece GPN (porządkowanie zbiorów), a 2 osoby pomagały w realizowanych przez GPN działaniach edukacyjnych.
Wielkość ruchu turystycznego w 2018 roku kształtowała się na podobnym poziomie jak w ubiegłych latach, tzn. szacuje się, że Gorczański Park Narodowy odwiedziło ok. 90 tys. turystów.
WYDAWNICTWA GPN
W 2018 roku wydano 2 numery (wiosna/lato 2018, jesień – zima 2018) czasopisma dla młodzieży „Salamandra”, w nakładzie 2000 egz. każdy, ze środków własnych GPN. Salamandra przekazywana była do szkół, bibliotek, domów kultury położonych w sąsiedztwie Gorczańskiego Parku Narodowego oraz do turystów indywidualnych.
Pod koniec 2018 roku ukazał się kalendarzyk listkowy w nakładzie 1000 egz. do bezpłatnego rozdawnictwa oraz kalendarz ścienny GPN na rok 2019 (dwustronicowy, format B2, w nakładzie 1000 szt.) do bezpłatnego rozdawnictwa.
Sukcesywnie zamawiano także pamiątki z logo GPN do sprzedaży w punktach informacji turystycznej.
W ciągu całego roku prowadzona było sprzedaż wydawnictw oraz bezpłatne rozdawnictwo. Sprzedano 1.914 egz. wydawnictw i pamiątek, rozdano nieodpłatnie 5.593 egz.
W załączeniu zestawienie: Wydawnictwa i pamiątki – rozchód 2018 sporządzony przez M. Stefanik.
Strona internetowa Gorczańskiego Parku Narodowego Na stronie internetowej ukazywały się aktualne informacje o bieżących działaniach Gorczańskiego Parku Narodowego, a także zaproszenia na wszystkie organizowane wydarzenia edukacyjne i wystawy. Dostępna była oferta edukacyjna i kalendarium imprez. Nie działał natomiast system kontaktowania się z Parkiem z poziomu strony internetowej, za pośrednictwem formularza kontaktowego. Strona internetowa GPN jest przestarzała także pod względem technicznym i wymaga pilnej renowacji. Nie można odczytać statystyk użytkowania i odwiedzin strony internetowej Gorczańskiego Parku Narodowego.
REALIZACJA PROJEKTU POIS
W ramach projektu pn. „Adaptacja zabytkowego obiektu architektonicznego na Ośrodek Edukacyjny GPN oraz zagospodarowanie edukacyjne parku dworskiego w Porębie Wielkiej” wykonano m.in. :
- zadanie dot. wyposażenia Ośrodka Edukacyjnego GPN (sprzęt av w sali edukacyjnej i konferencyjnej),
- zrealizowano przebudowę podjazdu dla niepełnosprawnych w parku dworskim
- wykonano infrastrukturę edukacyjną w parku dworskim (platforma widokowa, bindaż, uzupełnienie ciągów komunikacyjnych i balustrad na istniejących mostkach, ławki parkowe),
- zakończono produkcję filmów przyrodniczych:
5 filmów dł. 3 min. dot. ssaków drapieżnych: wilk, ryś, borsuk, łasica, gronostaj – na
ekspozycję przyrodniczą w Ośrodku Edukacyjnym GPN
3 filmy problemowe dł. 10 min.
film edukacyjny pt. Gorczański Park Narodowy, dł. 40 min.
- realizowane są prace na ekspozycji przyrodniczej w Ośrodku Edukacyjnym – trwają konsultacje merytoryczne i uzgodnienia dot. realizowanych zadań (aplikacje, dioramy),
- zrealizowano I etap „Monitoringu odwiedzających bazę edukacyjną GPN w latach 2018,
2019”.
Przeprowadzono niezbędne postępowania dot. wyłonienia wykonawców poszczególnych zadań, zgodnie z Regulaminem zamówień publicznych w Gorczańskim Parku Narodowym.
