2007-12-12
Informacja o dynamicznych zmianach w ekosystemach leśnych z dużym udziałem świerka w Gorczańskim Parku Narodowym w 2007 roku
Drugi z rzędu rok z nietypowo wysokimi, jak na tą szerokość geograficzną, temperaturami i stosunkowo niskimi opadami deszczu spowodował zamieranie świerka pospolitego na niespotykaną dotąd skalę na obszarze całych Beskidów Zachodnich. Zjawisko to obserwować można również na terenach Gorczańskiego Parku Narodowego. Szczególnie dobrze jest ono widoczne w niektórych obszarach ochrony ścisłej, gdzie zgodnie z przyjętymi zasadami chroni się całość naturalnie zachodzących procesów. Zmiany klimatyczne i w konsekwencji dynamiczne zmiany w liczebności populacji organizmów mogących w sposób znaczący wpływać na przeżywalność drzew zawsze były wpisane w funkcjonowanie naturalnych ekosystemów. Tak jest też w ostatnich latach w przypadku kornika drukarza, chrząszcza związanego ze świerkiem.
Lata z huraganowymi wiatrami, powalającymi całe połacie świerczyn i następujące po nich dwa suche i ciepłe lata stworzyły wyjątkowo korzystne warunki do masowego rozwoju tych korników. Spowodowało to przyspieszenie rozpadu zwłaszcza starszych, często naturalnych drzewostanów. Preferowanie przez korniki miejsc dobrze nasłonecznionych sprawia, że zasiedlają drzewa na południowych i południowo-zachodnich zboczach. Dlatego też najbardziej opanowanymi obszarami w Gorczańskim Parku
Narodowym są południowe zbocza Kudłonia, Jaworzyny Kamienickiej i Kiczory w pasie wysokości od 1000 do 1200 m n.p.m. Najrzadziej posusz świerkowy pojawia się w miejscach najchłodniejszych: stoki eksponowane na północ, leżące na wysokości powyżej 1200 m n.p.m. oraz w chłodnych dolinach potoków. W obszarach ochrony ścisłej nie jest prowadzone wycinanie zasiedlonych drzew. Poza nimi, zarówno w drzewostanach świerkowych jak i mieszanych z udziałem świerka, opanowane przez korniki drzewa (świerki) są ścinane, korowane, a kora niszczona wraz z różnymi stadiami owada.
Te działania prowadzą do ograniczenia dynamicznie rozwijającej się populacji, co ma znaczenie szczególnie w drzewostanach położonych przy zewnętrznej granicy Parku. Ścięte martwe drewno, mimo że stanowi ważny składnik ekosystemu, gwarantujący istnienie wielu organizmów oraz cenny substrat, na którym osiedlają się młode świerki, w obszarach ochrony częściowej jest zabierane (głównie ze względów ekonomicznych).
W większości obszarów objętych powierzchniowym zamieraniem drzewostanów na dnie lasu występuje odnowienie naturalne, które zapewni ciągłość istnienia zbiorowiska leśnego. Procesy są szczegółowo monitorowane przez terenową Służbę Parku i personel Pracowni Naukowo-Edukacyjnej GPN. Określane są ilości chrząszczy odłowionych do pułapek feromonowych. Ewidencjonowane są gniazda zamierających drzew. Z drzew stojących pobiera się próbki kory w celu określenia zagęszczenia żerowisk kornika drukarza oraz proporcji samców i samic (tzw. struktura płci) która dostarcza z kolei dodatkowych informacji o tendencjach rozwoju populacji korników.
Co roku kontrolowanych jest 179 kołowych powierzchni monitoringowch zlokalizowanych w drzewostanach świerkowych i ze znacznym udziałem świerka. Gromadzona jest również dokumentacja fotograficzna obszarów, w których zachodzą największe zmiany.
Drugi z rzędu rok z nietypowo wysokimi, jak na tą szerokość geograficzną, temperaturami i stosunkowo niskimi opadami deszczu spowodował zamieranie świerka pospolitego na niespotykaną dotąd skalę na obszarze całych Beskidów Zachodnich. Zjawisko to obserwować można również na terenach Gorczańskiego Parku Narodowego. Szczególnie dobrze jest ono widoczne w niektórych obszarach ochrony ścisłej, gdzie zgodnie z przyjętymi zasadami chroni się całość naturalnie zachodzących procesów. Zmiany klimatyczne i w konsekwencji dynamiczne zmiany w liczebności populacji organizmów mogących w sposób znaczący wpływać na przeżywalność drzew zawsze były wpisane w funkcjonowanie naturalnych ekosystemów. Tak jest też w ostatnich latach w przypadku kornika drukarza, chrząszcza związanego ze świerkiem.
Lata z huraganowymi wiatrami, powalającymi całe połacie świerczyn i następujące po nich dwa suche i ciepłe lata stworzyły wyjątkowo korzystne warunki do masowego rozwoju tych korników. Spowodowało to przyspieszenie rozpadu zwłaszcza starszych, często naturalnych drzewostanów. Preferowanie przez korniki miejsc dobrze nasłonecznionych sprawia, że zasiedlają drzewa na południowych i południowo-zachodnich zboczach. Dlatego też najbardziej opanowanymi obszarami w Gorczańskim Parku
Narodowym są południowe zbocza Kudłonia, Jaworzyny Kamienickiej i Kiczory w pasie wysokości od 1000 do 1200 m n.p.m. Najrzadziej posusz świerkowy pojawia się w miejscach najchłodniejszych: stoki eksponowane na północ, leżące na wysokości powyżej 1200 m n.p.m. oraz w chłodnych dolinach potoków. W obszarach ochrony ścisłej nie jest prowadzone wycinanie zasiedlonych drzew. Poza nimi, zarówno w drzewostanach świerkowych jak i mieszanych z udziałem świerka, opanowane przez korniki drzewa (świerki) są ścinane, korowane, a kora niszczona wraz z różnymi stadiami owada.
Te działania prowadzą do ograniczenia dynamicznie rozwijającej się populacji, co ma znaczenie szczególnie w drzewostanach położonych przy zewnętrznej granicy Parku. Ścięte martwe drewno, mimo że stanowi ważny składnik ekosystemu, gwarantujący istnienie wielu organizmów oraz cenny substrat, na którym osiedlają się młode świerki, w obszarach ochrony częściowej jest zabierane (głównie ze względów ekonomicznych).
W większości obszarów objętych powierzchniowym zamieraniem drzewostanów na dnie lasu występuje odnowienie naturalne, które zapewni ciągłość istnienia zbiorowiska leśnego. Procesy są szczegółowo monitorowane przez terenową Służbę Parku i personel Pracowni Naukowo-Edukacyjnej GPN. Określane są ilości chrząszczy odłowionych do pułapek feromonowych. Ewidencjonowane są gniazda zamierających drzew. Z drzew stojących pobiera się próbki kory w celu określenia zagęszczenia żerowisk kornika drukarza oraz proporcji samców i samic (tzw. struktura płci) która dostarcza z kolei dodatkowych informacji o tendencjach rozwoju populacji korników.
Co roku kontrolowanych jest 179 kołowych powierzchni monitoringowch zlokalizowanych w drzewostanach świerkowych i ze znacznym udziałem świerka. Gromadzona jest również dokumentacja fotograficzna obszarów, w których zachodzą największe zmiany.
Dr inż. Jan Loch
Kierownik Pracowni Naukowo-Edukacyjnej GPN
Kierownik Pracowni Naukowo-Edukacyjnej GPN
